6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του συνόλου της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ., και των λιμενικών έργων αυτής έχουν ήδη εξετασθεί σε προηγούμενες ΜΠΕ και έχουν εκδοθεί οι σχετικοί Περιβαλλοντικοί Όροι. Παρακάτω εξετάζονται οι επιπτώσεις στο περιβάλλον μόνον από την προσθήκη των νέων δραστηριοτήτων καθώς και σχολιασμός της συσσωρευτικής επίδρασης τους, όπου υπάρχουν, με τις επιπτώσεις που έχουν περιγραφεί στις προηγούμενες ΜΠΕ.
Επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής
Τα έργα κατασκευής των νέων προτεινόμενων δραστηριοτήτων της ΝΑΒΙΠΕ Αστακού, λόγω κλίμακας χρονικής και χωρικής, δεν είναι σε θέση να επηρεάσουν και πολύ περισσότερο να μεταβάλλουν τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης.
Επιπτώσεις κατά τη φάση λειτουργίας
Παρομοίως η λειτουργία των νέων προτεινόμενων δραστηριοτήτων της ΝΑΒΙΠΕ Αστακού δεν αναμένεται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο κλίμα. Αντίθετα, η παραγωγή ενέργειας με μειωμένη εκπομπή C02 και υψηλό δείκτη ενεργειακής απόδοσης, καθώς και η πλήρης εκμετάλλευση της απορριπτόμενης ενέργειας (που οδηγεί σε εξοικονόμηση καυσίμων που σε άλλη περίπτωση θα χρησιμοποιούσαν οι υπόλοιπες μονάδες της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ.) αναμένεται να επιφέρει μακροπρόθεσμα θετικές επιπτώσεις επιβραδύνοντας το ρυθμό της κλιματικής αλλαγής.
6.1.2 Ατμόσφαιρα
6.1.2.1 Βασικοί Ορισμοί
Σαν εκπομπή ρύπανσης αναφέρεται η ποσότητα των ρύπων που διοχετεύεται στην ατμόσφαιρα από την έξοδο κάποιας πηγής. Αντιπροσωπεύει το διαθέσιμο δυναμικό ρύπανσης. Είναι μέγεθος παροχής και μετράται σε μονάδες μάζας ανά χρόνο. Υπολογίζεται με βάση την κατανάλωση καυσίμων, τα στοιχεία παραγωγής και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των πηγών. Συντελεστής εκπομπής ορίζεται η ποσότητα ρύπου που δημιουργείται ανά μονάδα καταναλισκόμενου καυσίμου η ανά μονάδα παραγομένου έργου η αγαθού. Εκφράζεται σε μάζα ρύπου ανά μονάδα καυσίμου ή ανά μονάδα έργου ή ανά μονάδα καταναλισκόμενου αγαθού.
Σαν συγκέντρωση ρύπανσης αναφέρεται η ποσότητα ρύπανσης που υπάρχει σε δοσμένο σημείο του χώρου. Αντιπροσωπεύει το πραγματικό ποσό ρύπανσης και αποτελεί το κριτήριο για την αξιολόγηση των προβλημάτων. Εκφράζεται σε μονάδες πυκνότητας (μάζας ρύπου σε δοσμένο όγκο αέρα), είτε σε μονάδες αραίωσης (όγκος ρύπου σε δοσμένο όγκο αέρα). Παράγοντες πΰυ συμβάλλουν στην αραίωση είναι η διάχυση, η καθίζηση και η μετάλλαξη.
Σαν διασπορά ή διάχυση αναφέρεται η πορεία και η διανομή των ρύπων στο χώρο. Τα φαινόμενα της διασποράς επηρεάζονται από ένα πλήθος φυσικών, χημικών και τεχνικών παραγόντων από τους οποίους ο σημαντικότερος είναι ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή της παραγωγής των ρύπων από μια συγκεκριμένη πηγή έως τη στιγμή "λήψης" σε συγκεκριμένο αποδέκτη.
6.1 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
6.1.1 Κλίμα
6.1.2.2 Παράμετροι που επηρεάζουν τη ρύπανση
Εκτός από τον χρόνο άλλοι παράμετροι διασποράς των ρύπων είναι ένα πλήθος φυσικών, χημικών και τεχνικών παραγόντων, οι κυριότεροι των οποίων είναι η φύση του ρύπου, η θέση και τα λειτουργικά στοιχεία της πηγής, τα μετεωρολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, η τοπογραφία της περιοχής, η ύπαρξη άλλων ρύπων και η θέση του αποδέκτη. Πιο αναλυτικά:
• Φύση του ρύπου Η φύση του ρύπου, καθορίζει ουσιαστικά την ικανότητα του να διαχέεται, να παραμένει χημικά και φυσικά σταθερός και να αφομοιώνεται στην ατμόσφαιρα ή το έδαφος. Οι αέριοι ρύποι παρουσιάζουν μακρόχρονη αιώρηση (ρυπαίνουν εκτεταμένες περιοχές) και καθιζάνουν αρκετά κοντά στις πηγές από τις οποίες προέρχονται ρυπαίνοντας έτσι περιορισμένες περιοχές. Η χημική και φυσική σταθερότητα και ικανότητα αφομοίωσης του ρύπου από την ατμόσφαιρα η από το έδαφος καθορίζουν τη διάρκεια ζωής του. Γενικά, μικρή διάρκεια ζωής παρουσιάζουν τα σωματίδια που καθιζάνουν και απορροφώντας από το έδαφος ή είναι υδροδιαλυτά από τη βροχή. Η παρουσία ρύπων μεγάλης διάρκειας ζωής συνεπάγεται συσσώρευση και μεγαλύτερη ακτίνα επιδράσεων, ενώ τα φαινόμενα είναι μικρότερου μεγέθους, όταν οι ρύποι είναι μικρής διάρκειας ζωής. Γενικά, η διάρκεια ζωής των αέριων ρύπων παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από είδος σε είδος. Πα ορισμένους κρατάει λίγες μόνο ώρες, ενώ για άλλους χρόνια (C02). Η καταστροφή ενός ρύπου δεν σημαίνει πάντα οριστική εξυγίανση, γιατί υπάρχει η περίπτωση να δημιουργηθεί κάποια άλλη ουσία πιο επικίνδυνη για το περιβάλλον (π.χ. οι φωτοχημικοί ρύποι οι οποίοι είναι δευτερογενείς).
• Θέση και λειτουργικά στοιχεία της πηγής Η σχετική θέση πηγής ρύπανσης - αποδέκτη είναι μια από τις σοβαρότερες παραμέτρους στη σχέση εκπομπή-συγκέντρωση (μεγάλη οριζόντια απόσταση σημαίνει μεγαλύτερη διασπορά και μικρότερες συγκεντρώσεις ρύπου). Το ίδιο ισχύει για μεγάλη υψομετρική διαφορά ύψους εκπομπής-αποδέκτη. Η υψομετρική διαφορά επηρεάζεται από την τοπογραφία της περιοχής και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της πηγής. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ο προσανατολισμός της πηγής δεδομένου αποδέκτη, σε σχέση με την κατεύθυνση των επικρατέστερων ανέμων της περιοχής. Στις περιπτώσεις άπνοιας, όπου τον κύριο ρόλο έχουν η υψομετρική διαφορά και η σχετική απόσταση αποδέκτη-πηγής. Η απόσταση από τους αποδέκτες και τα σχετικά μεγάλα ύψη των καπνοδόχων είναι παράγοντες που μειώνουν την επιρροή των βιομηχανικών πηγών.
• Μετεωρολογικές συνθήκες Ο σημαντικότερος παράγοντας απ' αυτές, ο οποίος επηρεάζει τη διασπορά της ρύπανσης είναι η οριζόντια ταχύτητα ίου ανέμου, η οποία βρίσκεται σε αντιστρόφως ανάλογη σχέση με τη συγκέντρωση ρύπου για δεδομένο χώρο και πηγή ρύπανσης από την κατακόρυφη συνιστώσα της ταχύτητας του ανέμου ενδιαφέρει βασικά η φορά της. Ανοδική ταχύτητα διαχέει την ρύπανση σε υψηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα και μειώνει τις συγκεντρώσεις στο επίπεδο του εδάφους. Αντίστροφα, επηρεάζει η καθοδική ταχύτητα. Σε μεγάλη ατμοσφαιρική κλίμακα, ανοδικές μετακινήσεις αέρα παρουσιάζονται με συστήματα χαμηλών βαρομετρικών πιέσεων (κυκλώνες ή υφέσεις), ενώ καθοδικές μετακινήσεις με ψηλές βαρομετρικές πιέσεις (αντικυκλώνες). Σε μικρότερη κλίμακα, η φορά του κατακόρυφου ανέμου έχει σχέση με τη διαφορά θερμοκρασίας αέρα - εδάφους και εξαρτιέται κυρίως από τον ηλιασμό, άρα από την ώρα της μέρας. Ειδικά στο περιβάλλον μιας πόλης, τα ρεύματα που επικρατούν είναι συνήθως ανοδικά. Βασικό ρόλο στο γεγονός αυτό παίζουν οι διάφορες καύσεις που συνοδεύουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες (κυκλοφορία αυτοκινήτων, θέρμανση κ.λ.π.) και που κάνουν τον αέρα της πόλης θερμότερο από τον αέρα του χώρου έξω και πάνω από αυτή. Από τις άλλες μετεωρολογικές συνθήκες, η βροχή και η υγρασία συντελούν στην απορρόφηση και στην κατακρήμνιση πολλών αέριων και στερεών ρύπων. Έτσι μειώνουν μακροπρόθεσμα και στο σύνολο μιας έκτασης τις συγκεντρώσεις ρύπανσης αλλά βέβαια, δημιουργούν αιχμές όταν και όπου τελικά θα κάνουν την κατακρήμνιση αυτή. Η θερμοκρασία έχει μικρή, σε σχέση με τις άλλες μετεωρολογικές παραμέτρους επίδραση στη διασπορά. Όμως παίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία φωτοχημικών ρύπων και ιδιαίτερα του Ν02 και του όζοντος και καθοριστικό ρόλο στα μεγέθη των αστικών εκπομπών μια και από αυτή εξαρτάται η χρήση θέρμανσης στην διάρκεια του χειμώνα. Τέλος, η ηλιοφάνεια, ενώ δεν επεμβαίνει άμεσα στα φαινόμενα της διασποράς της ρύπανσης, αποτελεί την κύρια παράμετρο στην πρόοδο των φωτοχημικών αντιδράσεων και συνεπώς στην καταστροφή ορισμένων πρωτογενών ρύπων κατά την διαδρομή τους από τις πηγές στους αποδέκτες.
• Τοπογραφία της περιοχής Η τοπογραφία της περιοχής όπου βρίσκονται οι πηγές και οι αποδέκτες καθορίζει τις ειδικές τοπικές συνθήκες κίνησης του αέρα και παρεμβαίνει στη φυσική διασπορά της ρύπανσης θετικά η αρνητικά. Σε μεγάλη γεωγραφική κλίμακα, μια περιοχή που περιορίζεται από βουνά ή μια περιοχή με διάσπαρτους λόφους και ψηλά κτίρια αποτελεί γενικά πεδίο συσσώρευσης ρύπων. Αντίθετα, μια περιοχή ανοιχτή και ελεύθερη ευνοεί την διασπορά. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις παίζουν ρόλο τόσο η θέση που έχουν μέσα στην περιοχή οι πηγές και οι αποδέκτες όσο και οι μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν και κυρίως η κατεύθυνση των επικρατέστερων ανέμων. Θετικό στοιχείο για την καλή διασπορά είναι η ύπαρξη ισχυρών τοπικών ρευμάτων που συνδυάζονται συνήθως με φυσικά ανοίγματα της τοπογραφίας (π.χ. κοίτες ποταμών) η γενικά με εδαφικές ιδιομορφίες που δημιουργούν τέτοια ρεύματα. Μέσα στην κατοικημένη περιοχή μιας πόλης, η διασπορά της ρύπανσης δυσχεραίνεται τόσο από το γεγονός ότι οι εκπομπές γίνονται χαμηλά, όσο και από την ύπαρξη ψηλών και σε μεγάλη πυκνότητα κτιρίων, και ένα μεγάλο μέρος από τους ρύπους παραμένει ουσιαστικά στον τόπο της παραγωγής τους. Η πολεοδομία, σε συνδυασμό και με την μετεωρολογία, είναι βασικός παράγοντας στο να δημιουργεί θύλακες ισχυρής ρύπανσης.
• Ύπαρξη άλλων ρύπων Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενες σελίδες, η ταυτόχρονη ύπαρξη ρύπων με διαφορετική σύσταση δημιουργεί νέες ποικιλίες με ιδιότητες διασποράς, τις πιο πολλές φορές, διαφορετικές από τις ιδιότητες των αρχικών συστατικών. Στην περίπτωση ενός αερίου, η συνάντηση του με άλλους ρύπους οδηγεί σε φυσικοχημικές αντιδράσεις που, κατά κανόνα, δίνουν σαν προϊόντα που παρουσιάζουν μικρότερη ακτίνα διασποράς από όσο οι αρχικοί ρύποι, αλλά μεγαλύτερες ενδιάμεσες συγκεντρώσεις. Η ύπαρξη λοιπόν άλλων ρύπων στο χώρο διασποράς ενός αερίου δημιουργεί, λίγο ή πολύ, "παγίδευση του πλησιέστερα" στην πηγή και μετάλλαξη του σε κάποια άλλη, συνήθως πιο επικίνδυνη, φυσική η χημική μορφή. Ανάλογα ισχύουν και για την διασπορά μιας ομάδας σωματιδίων που παράγονται από μια δοσμένη πηγή. Τον κύριο ρόλο παίζουν εδώ οι φυσικές αλληλοεπιδράσεις τόσο μεταξύ των άλλων ομάδων σωματιδίων που πιθανόν να υπάρχουν στον ίδιο χώρο όσο και μεταξύ των μελών της ίδιας της ομάδας. Οι αλληλοεπιδράσεις αυτές είναι η διάλυση των διαλυτών στερεών στα υγρά σωματίδια και οι πλαστικές συγκρούσεις μεταξύ τους που οδηγούν σε αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις. Τα προϊόντα, είτε των διαλύσεων είτε των συγχωνεύσεων, είναι σωματίδια με μεγαλύτερες διαστάσεις και βάρος. Και εδώ λοιπόν δημιουργείται "μπλοκάρισμα" κοντά στην πηγή που, αργά η γρήγορα, οδηγεί στην κατακρήμνιση όσων σωματιδίων υπερβαίνουν τα οριακά μεγέθη (διαστάσεις, πυκνότητα, χρόνο) για την αιώρηση. Η ρύπανση που διαμορφώνεται πάντως μπορεί να έχει μικρότερη σημασία, μια και τα σωματίδια που φτάνουν τελικά στο επίπεδο του εδάφους έχουν μέγεθος αρκετά μεγάλο, έτσι που να μην είναι αναπνεύσιμα.
• Θέση του αποδέκτη Η θέση του αποδέκτη αξιολογείται σε σχέση με την διασπορά της ρύπανσης που παράγεται από ένα σύνολο πηγών. Όταν σε μια επίπεδη περιοχή υπάρχει μόνο μια σημειακή πηγή, τότε, για δοσμένη διεύθυνση και ταχύτητα του ανέμου, ρύπανση δημιουργείται μόνο στα σημεία του χώρου από όπου περνάει το νέφος από τα καπναέρια που στην πιο απλή περίπτωση, έχει σταθερή, κωνική, μορφή. Για περισσότερες από μια σημειακές ή για εμβαδικές και γραμμικές πηγές η ρύπανση που δέχεται ένας αποδέκτης ισούται με το άθροισμα των επί μέρους ποσών ρύπανσης που δέχεται από την κάθε πηγή. Ο κανόνας αυτός, της "διατήρησης της ρύπανσης", δεν ισχύει όταν η ποιότητα της ρύπανσης των πηγών που συμβάλλουν είναι τέτοια που με την ανάμιξη των ρύπων ή και με την συμμετοχή των φυσικών συστατικών του αέρα να γίνονται δευτερογενείς αντιδράσεις που σημαίνουν απώλεια ή πρόσθεση υλικού ρύπανσης.
6.1.2.3 Κυριότεροι Ατμοσφαιρικοί Ρύποι
Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι κυριότεροι ατμοσφαιρικοί ρύποι:
> Διοξείδιο του θείου (S02). Το θείο που υπάρχει στην ατμόσφαιρα βρίσκεται κυρίως σε τρεις μορφές: S02 , H2S και με την μορφή θειικών αλάτων. Το διοξείδιο του θειου είναι άχρωμο αέριο, χαρακτηριστικής οσμής, δριμύτερο του αέρα και πολύ διαλυτό στο νερό. Μπορεί να γίνει οργανοληπτικά αντιληπτό από τον άνθρωπο όταν η συγκέντρωση του ξεπεράσει τα 866,6pg/m3.
> Οξείδια του αζώτου (ΝΟχ). Από τα οξείδια του αζώτου δύο κυρίως θεωρούνται ατμοσφαιρικοί ρύποι, το μονοξείδιο (NO) και το διοξείδιο του αζώτου (Ν02). Το διοξείδιο του αζώτου είναι αέριο χρώματος κίτρινο-καφέ με δηκτική και γλυκίζουσα οσμή, αισθητή σε συγκεντρώσεις 1-3ppm (1880-565G^g/m3). Αν και υπάρχει στα καυσαέρια, παράγεται, το μεγαλύτερο μέρος του, στην ατμόσφαιρα, από την οξείδωση του μονοξειδίου, κυρίως με φωτοχημική δράση και παρουσία υδρογονανθράκων, καθώς και από βιομηχανικές κατεργασίες ως παραπροϊόν του νιτρικού ή θειικού οξέως, την παραγωγή νάιλον κλπ. Αυξημένες συγκεντρώσεις έχουν άμεσες επιδράσεις, όπως οσμή, ερεθισμό των ματιών και της μύτης, δυσχέρεια στην αναπνοή οξεία αναπνευστική δυσφορία, πνευμονικό οίδημα ακόμη και θάνατο.
> Αιωρούμενα σωματίδια. Τα αιωρούμενα σωματίδια δεν θεωρούνται χημική ένωση, γιατί αφορούν όλα τα σωματίδια που αιωρούντα στην ατμόσφαιρα και βρίσκονται σε υγρή και στερεά μορφή (καπνός, αιωρούμενη στάχτη, σκόνη από μεταλλεία κλπ.). Η αιώρησή τους εξαρτάται από την διάμετρο τους και τις μετεωρολογικές συνθήκες, ξεπερνώντας σε διάρκεια πολλές φορές και τον μήνα. Έχουν διάμετρο που κυμαίνεται από 1-1 Ομ, σωματίδια μεγαλύτερα από 5μ τείνουν να κάθονται σαν σκόνη, ενώ σωματίδια μικρότερα από 5μ τείνουν στο σχηματισμό σταθερών αιωρήσεων. Τα αιωρούμενα σωματίδια θεωρούνται ένας από τους επικίνδυνους ρύπους, επειδή τα μικκύλια που δημιουργούν, προσροφούν ακτινοβολίες διαφόρου μήκους κύματος και οι διεργασίες στα οικοσυστήματα δεν είναι οι κατάλληλες για την σωστή λειτουργία ιούς. Αποδεικνύεται από επιδημιολογικές μελέτες, ότι σε συνδυασμό με υψηλές συγκεντρώσεις θείου, δημιουργούν επικίνδυνες για την υγεία του ανθρώπου καταστάσεις.
> Υδροφθόριο (HF). Το υδροφθόριο σαν αέριο προσρσφάται από τα φύλλα των φυτών. Ο βαθμός τοξικότητας στα φυτά ποικίλει και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως είναι η διάρκεια έκθεσης και η συγκέντρωση. Το φθόριο είναι προσθετικό δηλητήριο μετά από έκθεση σε κάποιες δόσεις. Πηγή υδροφθορίου είναι οι καπνοί του λιγνίτη, οι βιομηχανίες παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων και, σε μικρότερο βαθμό, η πλινθοποιία.
> Υδροχλώριο (HCI). Το υδροχλώριο είναι λιγότερο τοξικό για τα φυτά σε σχέση με το διοξείδιο του θείου, αλλά πιθανό να προκαλεί καταστροφή σε μερικά είδη φυτών, τα οποία εκτίθενται για κάποιες περιόδους σε συγκεντρώσεις πάνω από 10ppm. Σε πολλές βιομηχανικές πόλεις ανιχνεύονται ευκολότερα τα χλωριούχα αέρια απ' ότι τα φθοριούχα. Το υδροχλώριο φυσικά είναι πολύ τοξικό για ανθρώπους και ζώα, αν ανιχνεύεται σε κάποιες συγκεντρώσεις.
> Βαρέα μέταλλα. Η διάθεση βαρέων μετάλλων στο περιβάλλον είναι δυνατόν να έχει τοξικές επιπτώσεις στα φυτά και τα ζώα, η δε τοξικότητα εξαρτάται από τις συγκεντρώσεις τους. Τα βαρέα μέταλλα ανιχνεύονται σε διαφορετικές συγκεντρώσεις στον αέρα, στο έδαφος, στα νερά και στους ζωντανούς οργανισμούς. Ένα σημαντικό ποσοστό της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, που οφείλεται στην διασπορά ενώσεων βαρέων μετάλλων, προέρχεται από την καύση λιγνίτη και πετρελαίου, που αναπτύχθηκε ραγδαία τον τελευταίο αιώνα. Τις τελευταίες δεκαετίες οι συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων στον αέρα αυξήθηκαν από την βιομηχανική δραστηριότητα και τα μέσα μεταφοράς.
Οι κύριες επιπτώσεις των κυριότερων ρύπων παρουσιάζονται συνοπτικό στον Πίνακα 6.1.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1. : Κύριες επιπτώσεις ρύπων.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται ο χρόνος παραμονής (residence time) και η συγκέντρωση των κυριοτέρων ρύπων σε καθαρό και ρυπασμένο αέριο περιβάλλον.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.2. : Χρόνος παραμονής ρύπων.
Χρόνος παραμονής = Ποσότητα ρύπου στην ατμόσφαιρα/ρυθμός απομάκρυνσης του ρύπου.
6.1.2.4 Ορια Ποιότητας της Ατμόσφαιρας
Σαν όριο ποιότητας της ρύπανσης από ένα ρύπο καθορίζεται γενικά η τιμή εκείνη που δεν πρέπει να ξεπερνιέται σε μια χρονική περίοδο ποτέ, ή να ξεπερνιέται λιγότερο από μια καθορισμένη συχνότητα υπέρβασης. Η θέσπιση ενός ορίου κατοχυρώνεται με ειδική νομοθεσία που προβλέπει συγχρόνως και την μέθοδο δειγματοληψίας, τον χρόνο αναφοράς της, τον τρόπο της εργαστηριακής ανάλυσης των δειγμάτων και την μορφή της στατιστικής επεξεργασίας και παρουσίασης των αποτελεσμάτων.
Πρέπει να τονισθεί πάντως ότι οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανθρώπινη υγεία είναι εξαιρετικά σύνθετο και συνεχώς εξελισσόμενο από πλευράς ιατρικής έρευνας φαινόμενο. Η θνησιμότητα και η νοσηρότητα αντιπροσωπεύουν το ακραίο μόνο τμήμα ενός ευρύτερου φάσματος παθολογικών αντιδράσεων.
Επιπλέον ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην επιδείνωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα. Τέτοιες ομάδες είναι τα πολύ νέα και πολύ ηλικιωμένα άτομα, οι πνευμονοπαθείς και καρδιοπαθείς, ασθενείς με ορισμένες ενζυματικές διαταραχές, ή ακόμη άτομα που από τη φύση της επαγγελματικής τους απασχόλησης ή τον τρόπο ζωής τους είναι εκτεθειμένοι και σε άλλους τοξικούς παράγοντες ή ερεθίσματα.
Κάτω από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι οδηγίες αποτελούν απλά μια πρώτη προσέγγιση. Επομένως η προστασία της υγείας του πληθυσμού στο σύνολο του δεν είναι δυνατό να εξασφαλίζει και την προστασία κάθε ξεχωριστού και ενδεχομένως ιδιαίτερα ευαίσθητου ατόμου.
Τα όρια ποιότητας που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον ' κόσμο αφορούν τις συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων για χρονικές περιόδους συνήθως ενός χρόνου, μιας μέρας και μιας ώρας. Στην πράξη στην τελική διαμόρφωση των ορίων συνεκτιμούνται και άλλες παράμετροι όπως η οικονομική κατάσταση, η βιομηχανική και ενεργειακή προοπτική και, σε ορισμένες περιπτώσεις, και η γενική πολιτική της κάθε χώρας. Το γεγονός αυτό κάνει ώστε τα όρια που ισχύουν σήμερα σε όλο τον κόσμο να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Η Ε.Ε. έχει θεσπίσει όρια που ισχύουν υποχρεωτικά, για λόγους ίσης ανταγωνιστικότητας, σε όλα τα κράτη της και, συνεπώς, και στην Ελλάδα. Τα σχετικά όρια παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν.
Τα όρια ποιότητας αποτελούν στην ουσία τους επιζητούμενους στόχους ώστε η ατμοσφαιρική ρύπανση να μην προκαλεί σε κανέναν άνθρωπο και σε καμία θέση την παραμικρή ενόχληση. Στην πραγματικότητα υπάρχει, σε όλες τις χώρες του κόσμου, κάποια μικρή ή μεγάλη υπέρβαση που γίνεται εκ των πραγμάτων δεκτή. Όμως όταν οι τιμές της ρύπανσης αυξηθούν τόσο που να δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την υγεία, όταν δηλαδή πάει να δημιουργηθεί επεισόδιο ρύπανσης, επιβάλλεται μια άμεση αντιμετώπιση με σειρά μέτρων που αποβλέπουν κυρίως στην μείωση των εκπομπών με περιορισμένες επεμβάσεις στην λειτουργία των πηγών.
Η κινητοποίηση αρχίζει όταν οι τιμές προσεγγίζουν κάποια όρια που αναφέρονται σαν όρια επιφυλακής η επαγρύπνησης. Σε κάποιες άλλες τιμές που έχουν θεσμοθετηθεί σαν "όρια έκτακτων μέτρων" και υπάρχει συγχρόνως και πρόβλεψη για συνέχιση των συνθηκών που συντελούν στην συσσώρευση ρύπανσης, τότε λαμβάνονται τα περιοριστικά μέτρα. Τα μέτρα αυτά κλιμακώνονται στον περιορισμό της δραστηριότητας των διαφόρων πηγών ανάλογα με τον ρύπο που παρουσιάζει το πρόβλημα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3. : Επικαιροποιημένα όρια λήψης έκτακτων μέτρων (για Λεκανοπέδιο Αθηνών)
6.1.2.5 Ισχύουσα Νομοθεσία για τα Όρια Ατμοσφαιρικών Ρύπων
Στη χώρα μας ισχύουν νομοθετημένα όρια για τους ρύπους διοξείδιο του θείου, καπνό, αιωρούμενα σωματίδια, διοξείδιο του αζώτου, μόλυβδο, όζον, μονοξείδιο του άνθρακα, βενζόλιο, σύμφωνα με τα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με μία σειρά από νέες οδηγίες (Οδηγία Πλαίσιο για την Ποιότητα του Αέρα 1996/62/ΕΚ και των Θυγατρικών Οδηγιών) σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πέραν των άλλων, νέα όρια για τους διάφορους ατμοσφαιρικούς ρύπους λόγω της εφαρμογής της. Τα όρια αυτά αναφέρονται τόσο στην προστασία της ανθρώπινης υγείας όσο και των οικοσυστημάτων. Οι οδηγίες που έχουν εκδοθεί μέχρι τέλους του 2004 και αφορούν στα νέα όρια είναι:
• Οδηγία 1996/62/ΕΚ για την εκτίμηση και διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 3277/209/2000, ΦΕΚ 180/Β/17-2-2000).
• Οδηγία 1999/30/ΕΚ για τις οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος (ΠΥΣ 34/30.5.2002, ΦΕΚ125/Α/ 5-6-02).
• Οδηγία 2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 9238/332, ΦΕΚ 405Β/27.2.05).
• Οδηγία 2002/3/ΕΚ σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα.
• Οδηγία 2004/107/ΕΚ σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα.
Με τις οδηγίες αυτές για κάθε ρύπο ορίζεται μία οριακή τιμή για την προστασία της ανθρώπινης υγείας, με το αντίστοιχο έτος έναρξης ισχύος της. Παράλληλα δίνεται και ένα περιθώριο ανοχής, το οποίο αθροίζεται στην οριακή τιμή, δίνοντας έτσι την ενδεικτική οριακή τιμή, η οποία ισχύει στο μεσοδιάστημα έως την θέση σε ισχύ της οριακής τιμής.
Το περιθώριο ανοχής κάθε χρόνο μειώνεται, έτσι ώστε στην ημερομηνία ισχύος του νέου ορίου να μηδενιστεί. Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη πρέπει να εκπονούν και να υλοποιούν σχέδια δράσης για την προετοιμασία τους όσον αφορά στην επίτευξη και τήρηση των ορίων.
ΣΧΗΜΑ 6.1. : Επεξήγηση της εφαρμογής τιμής στόχου και οριακής τιμής βάση των οδηγιών της Ε.Ε.
Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τα όρια που προδιαγράφουν αυτές οι οδηγίες αναφέροντας και τα σχετικά περιθώρια ανοχής (που ξεκίνησαν να μειώνονται από την 1η Ιανουαρίου 2001 και ανάλογα τον ρύπο φτάνουν στη τελική τιμή το 2005 ή το 2010.
ΠΙΝΑΚΕΣ 6.4. - 6.8.
6.1.2.6 Μελέτη της παραγωγής/εκπομπής και της διασποράς των αερίων ρύπων Εισαγωγή
Η περιοχή του έργου είναι μια παράλια περιοχή που χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφο της γύρω περιοχής και τις συχνές εναλλαγές ξηράς - θάλασσας. Τα κύρια ορεινά χαρακτηριστικά της περιοχής είναι οι ορεινοί όγκοι των Ακαρνανικών Ορέων προς Βορρά (Β), του Θύαμου όρους προς τα Βορειοανατολικά (ΒΑ), του όρους Αράκυνθος προς τα Ανατολικά (Α) και πολύ κοντά στην άμεση περιοχή του έργου και προς τα Ανατολικά οι λόφοι Καληχίτσα. Οι κύριοι αυτοί ορεινοί όγκοι πλαισιώνονται από μια σειρά μικρότερων άλλων τοπογραφικών εξάρσεων που βρίσκονται μέσα στην πεδιάδα των εκβολών του Αχελώου. Στα βορειοδυτικά της περιοχής βρίσκεται το νησί της Λευκάδας και δυτικά τα νησιά Ιθάκη και Κεφαλληνία. Μια σειρά από μικρά νησιά βρίσκονται δυτικά του όρμου Πλατυγιαλίου σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων. Η διάταξη των Ακαρνανικών Ορέων είναι κατά μήκος της παραλίας σε έναν άξονα σχεδόν Βορρά - Νότου, με αποτέλεσμα να εκτρέπει την γενική κυκλοφορία της περιοχής προς αυτήν τη διεύθυνση. Μεταξύ των Ακαρνανικών Ορέων και του όρους Θύαμος, καθώς και των άλλων ορέων βορειοανατολικά του Αγρινίου, δημιουργείται κάποιος δίαυλος που αρχίζει από την Αμφιλοχία και διασχίζει την περιοχή Δυτικά του Αγρινίου ως την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.
Σε μια τέτοια περιοχή με τόσο πολύπλοκα τοπογραφικά και φυσιογραφικά χαρακτηριστικά, τα ανεμολογικά πεδία και η στρωμάτωση της ατμόσφαιρας είναι αρκετά πολύπλοκα. Επομένως, η μελέτη των συνθηκών διασποράς και διάχυσης αερίων ρύπων αποτελεί ουσιαστικά μια προσέγγιση της τάξης μεγέθους της αναμενόμενης ρύπανσης.
Οι δράσεις του έργου που επιφέρουν επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης αφορούν:
> Δράσεις που συνδέονται με την κατασκευή των νέων δραστηριοτήτων
> Δράσεις που συνδέονται με την λειτουργία των νέων δραστηριοτήτων
Η προσέγγιση που επιχειρείται για την εκτίμηση των επιπτώσεων που επιφέρει το έργο στα επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων στην περιοχή μελέτης, περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
α. εκτίμηση συνεισφοράς ρύπων από την κατασκευή του έργου στην περιοχή μελέτης.
β. εκτίμηση συνεισφοράς ρύπων από την λειτουργία του έργου στην περιοχή μελέτης (πλήρης ανάπτυξη του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής).
Η εκτίμηση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων γίνεται για την περιοχή άμεσης επιρροής του έργου (1000m περιμετρικά της περιοχής της ΝΑΒΙΠΕ).
Φάση κατασκευής του έργου
Κατά την φάση κατασκευής της ΝΑΒΙΠΕ, οι επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή συνδέονται με τις κάτωθι διεργασίες:
> χωματουργικές και λοιπές εργασίες της κατασκευής
> κίνηση των οχημάτων που εμπλέκονται στην κατασκευή (φορτηγά, εκσκαφείς, μπουλντόζες κλπ
Στον Πίνακα 6.9 παρουσιάζεται ο τύπος των οχημάτων/μηχανημάτων που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή των νέων έργων καθώς και ο τύπος και η ημερήσια κατανάλωση καυσίμου.
ΠΙΝΑΚΕΣ 6.9 - 6.11.
Βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι, η παραπάνω συνεισφορά σε ρυπαντικό φορτίο αφορά την υποθετική δυσμενέστερη περίπτωση όπου όλα τα μηχανήματα του εργοταξίου λειτουργούν ταυτόχρονα. Στην πραγματικότητα, το ρυπαντικό φορτίο αναμένεται χαμηλότερο, καθώς μόνο ένας μικρός αριθμός μηχανημάτων θα λειτουργεί ταυτόχρονα στην περιοχή των έργων, χωρίς να δημιουργείται επιβάρυνση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Η σκόνη αποτελεί βασικό ρύπο κατά την φάση κατασκευής του εξεταζόμενου έργου (1η και 2η κατηγορία διεργασιών) και δημιουργείται από τις κάτωθι ενέργειες:
> αποξέσεις και κονιοποίηση της επιφάνειας των υλικών που ευρίσκονται στον χώρο του εργοταξίου
> μηχανικής φύσεως διαταραχές εδαφικών υλικών που χαρακτηρίζονται από χαμηλή συνοχή, π.χ. εκσκαφές, αποθέσεις και άλλες χωματουργικές εργασίες
> μεταφορά και διανομή χώματος και άλλων εύκολα θρυμματιζόμενων υλικών· ανάμιξη και (άλλη) επεξεργασία αυτών των υλικών κατά τις μετέπειτα φάσεις κατασκευής και τέλος
> παράσυρση από τον άνεμο σωματιδίων σκόνης που έχουν ήδη εκτεθεί με προηγούμενες κατασκευαστικές εργασίες, π.χ. εκσκαφές
Η σκόνη που δημιουργείται από τις παραπάνω διαδικασίες (fugitive dust) δεν απορρίπτεται στην ατμόσφαιρα με ένα καθορισμένο ρεύμα ροής. Τα φυσικά φαινόμενα που προκαλούν τη γένεση της σκόνης στις παραπάνω διαδικασίες είναι:
> Η κονιοποίηση και απόξεση των επιφανειακών υλικών λόγω της εφαρμογής μηχανικής δύναμης από διάφορα μέσα (τροχοί και διάφορα εξαρτήματα μηχανημάτων).
> Η παγίδευση σωματιδίων σκόνης από τη δράση τυρβώδους αέριου ρεύματος (π.χ. διάβρωση που προκαλείται σε μια επιφάνεια από άνεμο ταχύτητας μεγαλύτερης των 19 km/hr).
Η επίδραση των παραπάνω δραστηριοτήτων γένεσης σκόνης στην ατμοσφαιρική ποιότητα εξαρτάται από την ποσότητα και το δυναμικό παράσυρσης των σωματιδίων σκόνης στην ατμόσφαιρα. Τα μεγαλύτερα σωματίδια καθιζάνουν κοντά στην πηγή, ενώ τα λεπτότερα σωματίδια διασκορπίζονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Η απόσταση που μπορεί να παρασυρθούν τα λεπτότερα σωματίδια εξαρτάται από το αρχικό ύψος διάχυσης τους στην ατμόσφαιρα, την ταχύτητα καθίζησης και το βαθμό ατμοσφαιρικής ανατάραξης. Θεωρητικοί υπολογισμοί παρουσιάζουν ότι, για μια τυπική μέση ταχύτητα ανέμου 16 km/hr, σωματίδια με διάμετρο μεγαλύτερη των 100 pm καθιζάνουν εντός απόστασης 6-9 m από το σημείο εκπομπής τους. Τα σωματίδια διαμέτρου 30-100 pm συνήθως υφίστανται παρεμπόδιση στην καθίζηση τους και ανάλογα με τον βαθμό ατμοσφαιρικής ανατάραξης καθιζάνουν εντός περίπου 30-150m από το σημείο εκπομπής. Τα μικρότερα σωματίδια παρουσιάζουν μικρές ταχύτητες καθίζησης, λόγω βαρύτητας, με αποτέλεσμα το ποσοστό καθίζησης να επηρεάζεται από την ατμοσφαιρική ανατάραξη.
Στο υπόψη έργο, τα βασικά βήματα για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών σκόνης από τις διεργασίες στον χώρο του έργου περιλαμβάνουν διαχωρισμό του χρόνου του έργου σε αντιπροσωπευτικές περιόδους καθώς και ανάλυση των δραστηριοτήτων και αναγνώριση των πιθανών διαδικασιών παραγωγής σκόνης σε αυτές τις περιόδους (κατασκευαστικές δραστηριότητες, κίνηση βαρέων οχημάτων σε ασφάλτινους χωμάτινους δρόμους εκφόρτωση υλικού).
Η ποσοτικοποίηση των εκπομπών σκόνης δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια της μελέτης αυτής αλλά προτείνεται να μελετηθεί στις ΜΠΕ των έργων κατασκευής και λειτουργίας εκάστης των μονάδων όταν αυτά αποφασισθούν και συγκεκριμενοποιηθεί το πρόγραμμα κατασκευής τους.
Φάση λειτουργίας του έργου
Οι κύριες επιπτώσεις των νέων προτεινόμενων εγκαταστάσεων της ΝΑΒΙΠΕ στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά την λειτουργία της συνδέονται με:.
> Τις εκπομπές αερίων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή
> Τις εκπομπές αερίων ρύπων λόγω αύξησης της κίνησης σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ (LNG & LPG Carriers).
> Διαφεύγουσες εκπομπές αερίων ρύπων κατα τη διακίνηση (φόρτωση/εκφόρτωση) και την αποθήκευση LPG & LNG.
Οι εκπομπές αερίων ρύπων απο την παραγωγή ελαίων για βιοκαύσιμα θεωρούνται αμελητέες. Υπολογισμός ρυπαντικών φορτίων
I. Εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή
Οι εκπομπές αερίων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή εκτιμώνται με βάση τον παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.12. : Συντελεστές εκπομπής αερίων ρύπων από Μονάδες Ηλεκτροπαραγωγής Αεριοστροβίλων Συνδυασμένου Κύκλου (CCGT) με αέρια καύσιμα σε συσχετισμό με άλλες μεθόδους - Χωρίς μέτρα Περιορισμού Ρύπανσης.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μονάδα που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στη ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. θα παράγει 8.800 GWh/έτος οι αναμενόμενες συνολικές ετήσιες εκπομπές εκτιμώνται σύμφωνα με τον επόμενο πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.13. Αναμενόμενες ετήσιες εκπομπές αερίων ρύπων απο Μονάδα Ηλεκτροπαραγωγής Αεριοστροβίλων Συνδυασμένου Κύκλου (CCGT) Ισχύος 1100 MWe.
II. Εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων από την επιπλέον κίνηση σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ
Η λειτουργία της ΝΑΒΙΠΕ προβλέπεται να εξυπηρετεί διάφορους τύπους σκαφών (Post Panamax, Ro-Ro, οχηματαγωγά, Cargo carriers, LPG & LNG carriers). Η ποσοτικοποίηση των ρυπαντικών φορτίων από τους διάφορους τύπους σκαφών βασίστηκε στην χρήση συντελεστών εκπομπής (αντιπροσωπευτικές τιμές που συσχετίζουν την ποσότητα του ρύπου που εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από μια συγκεκριμένη δραστηριότητα) που προτείνονται από το ΕΕΑ (European Environmental Ageηcy, Εητϊεείοη Ιηνβητ,οιγ Guidebook, Other Mobile Sources aηd Machinery, 1996). Στον υπολογισμό των εκπομπών λαμβάνεται υπόψη η μέση κατανάλωση καυσίμου από κάθε τύπο πλοίου (Πίνακας 6.14), ενώ οι καταναλώσεις εν πλώ, σε ελιγμούς και κατά την παραμονή στο λιμάνι λαμβάνονται 0,8 - 0,4 - 0,2 των μέσων τιμών αντίστοιχα.
ΠΊΝΑΚΑΣ 6.14. : Τύπος πλοίου και μέση κατανάλωση καυσίμου
Στο υπόψη έργο, η ποσοτικοποίηση των εκπομπών (σε βάση 1 ώρας), οπό τους διάφορους τύπους πλοίων, αφορά τα κάτωθι:
> άφιξη /αναχώρηση σκαφών στον λιμένα
> παραμονή σκαφών στον λιμένα με μηχανή σε λειτουργία
Τα ρυπαντικά φορτία (kg/hr) που εκπέμπονται από την άφιξη/αναχώρηση καθώς και παραμονή σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ, σε βάση 1-ώρας, παρουσιάζονται στον Πίνακα 6.15.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.15. : Ρυπαντικά φορτία (kg/hr) που παράγονται από σκάφη στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η παραπάνω μεθοδολογία για τον υπολογισμό των ΝΟχ και S02 περιέχει αβεβαιότητα της τάξης του 20% και 5% αντίστοιχα, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία για τον τύπο των μηχανών, τον τύπο του καύσιμου, και την περιεκτικότητα του θείου στο καύσιμο.
Λαμβάνοντας υπόψη την ελάχιστη επιπλέον κίνηση των δεξαμενόπλοιων LPG/LNG (πίνακας 5.2) σε ετήσια βάση συμπεραίνεται ότι η επιπλέον ρύπανση απο τις κινήσεις αυτές είναι αμελητέα.
III. Διαφεύγουσες εκπομπές αερίων ρύπων κατα τη διακίνηση (φόρτωση/εκφόρτωση).και την αποθήκευση LPG & LNG.
Λαμβανομένου υπ' όψιν ότι τα LPG & LNG δεν θα διακινούνται υπό πίεση αλλά κρυογενικά σε ατμοσφαιρική πίεση οι διαφεύγουσες εκπομπές εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Στον πίνακα παρακάτω παρατίθενται οι απώλειες του συστήματος διαχείρισης Φυσικού αερίου στη Μ. Βρεττανία από όπου συνάγεται ότι οι απώλειες στους τερματικούς σταθμούς και την αποθήκευση είναι πράγματι ελάχιστες (0.17% του συνόλου).
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.16 : Απώλειες του συστήματος διαχείρισης Φυσικού αερίου στη Μ. Βρεττανία.
6.1.2.7 Μεθοδολογική Προσέγγιση
Η εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην φάση λειτουργίας της εγκατάστασης και ο προσδιορισμός των σχετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην ατμόσφαιρα της περιοχής μελέτης περιλαμβάνει δύο διακεκριμένα στάδια:
- Την εκτίμηση των εκπομπών αερίων ρύπων.
- Τον προσδιορισμό της διασποράς των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο.
- Τη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εκτίμησης της διασποράς (τιμών συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων) των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο. Αυτό γίνεται συνήθως με τη σύγκριση των εκτιμούμενων τιμών συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων με θεσπισμένα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας.
Για την μελέτη της διασποράς των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο και στην ατμόσφαιρα και κατά συνέπεια την μελέτη της ποιότητας της ατμόσφαιρας στην εγγύς περιοχή και πώς αυτή θα επηρεαστεί από την λειτουργία της μονάδας, χρησιμοποιείται το Γκαουσιανό Μοντέλο SCREEN3 της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ (EPA/USA) για τον υπολογισμό της επαύξησης των συγκεντρώσεων αερίων ρύπων (pollution CONCENTRATION increments) που θα οφείλονται αποκλειστικά στη λειτουργία της προγραμματιζόμενης μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής. Το ανωτέρω πρόγραμμα χρησιμοποιείται ευρέως, κυρίως σε προμελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, για την εκτίμηση των επιπτώσεων σημειακών βιομηχανικών πηγών στην ποιότητα της ατμόσφαιρας σε επίπεδο αρχικής έγκρισης (Screening).
Τα στοιχεία που απαιτούνται από τα μοντέλα διασποράς για τον υπολογισμό των συγκεντρώσεων των ρύπων είναι τα ακόλουθα:
Στοιχεία εκπομπών: Οι συνολικοί ρυθμοί εκπομπής που χρησιμοποιούνται στο μαθηματικό μοντέλο βασίζονται σε δεδομένα του κατασκευαστή σε συνδυασμό με δόκιμες μεθοδολογίες εκτίμησης εκπομπών (π.χ. ενημερωμένοι συντελεστές εκπομπής προσαρμοσμένοι στις ελληνικές συνθήκες). Επίσης απαιτούνται γεωμετρικά στοιχεία καμινάδων (ύψος, διάμετρος) καθώς και φυσικοχημικά στοιχεία απαερίων (ταχύτητα, θερμοκρασία).
Στοιχεία πηγής: Απαραίτητο στοιχείο για τη μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων αποτελούν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της μονάδας. Βασικό σημείο μίας βιομηχανικής εγκατάστασης αποτελεί το κατασκευαστικό ύψος της καμινάδας, από το οποίο εξαρτάται άμεσα η απόσταση στην οποία διασπείρονται οι παραγόμενοι ρύποι και ποιες τιμές συγκεντρώσεων θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Το ύψος αυτό, καθορίζεται για δεδομένο ρυθμό εκπομπής ατμοσφαιρικών ρύπων με στόχο οι εκτιμούμενες τιμές συγκεντρώσεων (στο έδαφος) να μην ξεπερνούν κατά το δυνατόν τα θεσμοθετημένα όρια, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη ελάχιστες τεχνικές απαιτήσεις. Ως επιπλέον στοιχεία των καμινάδων που είναι απαραίτητα για τον υπολογισμό του ενεργού ύψους του θυσάνου, υιοθετούνται προαναφερόμενα στοιχεία εκπομπών, από παρόμοιες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα.
Στοιχεία αποδεκτών: Οι αποδέκτες που χρησιμοποιούνται στο μοντέλο είναι ένα σύνολο από καρτεσιανούς αποδέκτες. Η τοποθέτηση τους είναι τέτοια ώστε οι συγκεντρώσεις των ρύπων, να υπολογίζονται σε όλα τα πλεγματικά σημεία. Οι αποδέκτες δεν θεωρούνται ότι είναι στο έδαφος, επομένως ο υπολογισμός των συγκεντρώσεων γίνεται στο ύψος των αποδεκτών που είναι 1,5m.
Μετεωρολογικά Στοιχεία: Τα μετεωρολογικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων έχουν ήδη παρουσιασθεί σε σχετικό κεφάλαιο της μελέτης αυτής.
Επιλογή Δυσμενών Μετεωρολογικά Σεναρίων: Τα μετεωρολογικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων αξιολογούνται σε συνδυασμό με ευαίσθητους αποδέκτες στην περιοχή μελέτης και επιλέγονται δυσμενή μετεωρολογικά σενάρια με κριτήρια σχετικά χαμηλών ταχυτήτων ανέμου.
6.1.2.8 Πηγές παραγωγής και ποσότητες εκπομπής αέριων αποβλήτων
Στις αέριες εκπομπές συγκαταλέγονται κυρίως τα οξείδια του αζώτου (ΝΟχ), το διοξείδιο του θείου (S02), το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα σωματίδια, ο καπνός καθώς και το σύνολο των ακαύστων υδρογονανθράκων. Τέλος, αν και μη τοξικές, εδώ θα πρέπει να αναφερθούν και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης στις αέριες εκπομπές συγκαταλέγεται και η θερμότητα που αποβάλλεται με τα καυσαέρια και διαχέεται στην ατμόσφαιρα με τη μορφή θερμικού ανοδικού ρεύματος. Οι αέριες εκπομπές αποτελούν την κυριότερη μορφή ρύπου η οποία ελέγχεται από τις κοινοτικές οδηγίες και τους εθνικούς κανονισμούς.
> Οξείδια του Αζώτου - Κατά τη λειτουργία των Μονάδων Ηλεκτροπαραγωγής Συνδυασμένου Κύκλου παράγονται οξείδια του αζώτου από το συνδυασμό του αζώτου και του οξυγόνου στον αέρα. Τα οξείδια αυτά ονομάζονται θερμικά ΝΟχ καθώς οι παραγόμενες ποσότητες είναι σχετικές με τη θερμοκρασία καύσης. Εκτιμάται ότι οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου θα είναι μικρότερες από το όριο των 50 mg/Nm3 όπως αναφέρεται στο επόμενο κεφάλαιο Εκπομπών Αερίων Ρύπων'
> Διοξείδιο του θείου / Μονοξείδιο του Ανθρακα - Κατά τη λειτουργία του Σταθμού Ηλεκτροπαραγωγής με LPG αναμένονται πολύ χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του θείου και Μονοξειδίου του Ανθρακα λόγω της φύσης του καυσίμου και της πολύ μεγάλης περίσσειας (200-300%) αέρα καύσης.
> Σωματίδια - Κατά τη λειτουργία του Σταθμού Ηλεκτροπαραγωγής με LPG αναμένονται αμελητέες εκπομπές σωματιδίων πολύ κάτω από το επιτρεπόμενο όριο (100 mg/m3).
> Καπνός - Σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας των μονάδων δεν προβλέπεται να παράγεται καπνός, όπως ορίζεται η παράμετρος αυτή ως παράγοντας ρύπανσης λόγω της φύσης του καυσίμου και της πολύ μεγάλης περίσσειας αέρα καύσης.
> Άλλες εκπομπές - Πιθανές διαρροές υγραερίου/φυσικού αερίου από τα δίκτυα, τους συμπιεστές, βαλβίδες κλπ. καθώς επίσης και ελεγχόμενη εκτόνωση από τέτοιο εξοπλισμό θα παράγουν μικρές ποσότητες εκπομπών υγραερίου/φυσικού αερίου.
Επισημαίνεται επίσης ότι οι εκπομπές ρύπων στα καυσαέρια είναι περίπου σταθερές από το 70% έως το 100% του φορτίου του σταθμού ενώ παρουσιάζουν αύξηση (ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας) σε χαμηλότερα "φορτία". Σημειώνεται ότι το όριο εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ) για αεριοστροβίλους που χρησιμοποιούνται στο Σταθμό Ηλεκτροπαραγωής σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 2001/80/ΕΚ (θεσμικό πλαίσιο εκπομπών ρύπων απο Μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης) είναι 50mg/Nm3
Τα στοιχεία των εκπομπών από την καύση του LPG στους αεριοστροβίλους της μονάδας παρατίθενται στον πίνακα στη συνέχεια όπως εκτιμήθηκαν από παρόμοια έργα στην Ελλάδα :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.17. : Στοιχεία εκπομπών Αερίων Ρύπων.
Με τον τρόπο αυτό οι τελικές τιμές ρυθμών εκπομπής των αέριων ρύπων η διασπορά των οποίων μελετάται, εκτιμήθηκαν σύμφωνα με στοιχεία από παρόμοια έργα στην Ελλάδα και παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.18 : Ρυθμοί εκπομπών Αερίων Ρύπων.
Επισημαίνεται ότι όλες οι ανωτέρω εκτιμήσεις είναι προσεγγιστικές και στηριγμένες στην εμπειρία απο παρόμοια έργα στην Ελλάδα (με καύσιμο φυσικό αέριο). Με την επιλογή του εξοπλισμού και τον τελικό σχεδιασμό της μονάδας οι ποσότητες αυτές θα συγκεκριμενοποιηθούν ώστε να αντιπροσωπεύουν καλύτερα την πραγματικότητα.
6.1.2.9 Επιλογή Δυσμενών Μετεωρολογικών Σεναρίων
Το δυσμενές μετεωρολογικό σενάριο που επιλέχθηκε για την εφαρμογή του μοντέλου διασποράς SCREEN3 είναι άνεμος με ταχύτητα 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α , λαμβάνοντας υπόψη ότι μικρότερες τιμές ταχύτητας θα είχαν πολύ υψηλή ανωστική ροή, άρα και πολύ υψηλό ενεργό ύψος καμινάδας, και άλλες καταστάσεις ευστάθειας ατμόσφαιρας θα κατέληγαν σε μικρότερες τιμές συγκέντρωσης ατμοσφαιρικών ρύπων στο έδαφος.
6.1.2.10 Αποτελέσματα του Μοντέλου Διασποράς SCREEN3.
Τα αποτελέσματα του μοντέλου SCREEN3 όσον αφορά τους αέριους ρύπους των οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ), και μονοξειδίου του άνθρακα (CO) είναι παρατηρούμενες ωριαίες συγκεντρώσεις στα σημεία των αποδεκτών. Οι μέσες αυτές ωριαίες συγκεντρώσεις είναι προφανώς σημαντικά μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες μέσες ημερήσιες, μηνιαίες και ετήσιες υπολογιζόμενες τιμές, με δεδομένο την μικρή συχνότητα εμφάνισης των διευθύνσεων αυτών με ταχύτητες 2 m/s.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται, σε πίνακες και σχήματα τα αποτελέσματα του μαθηματικού μοντέλου διασποράς SCREEN3 όσον αφορά τις ωριαίες τιμές συγκέντρωσης των ατμοσφαιρικών ρύπων των οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ).
ΣΧΗΜΑ 6.2. : Αποτελέσματα Μαθηματικού Μοντέλου Διασποράς SCREEN3 σε ύψος 1.5m από το έδαφος. Ατμοσφαιρικός Ρύπος Αναφοράς ΝΟχ. (Νομοθετημένο Όριο 200 pg/m3 Ν02). Δυσμενές Μετεωρολογικό Σενάριο Αναφοράς ταχύτητας ανέμου 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α
ΣΧΗΜΑ 6.3. : Αποτελέσματα Μαθηματικού Μοντέλου Διασποράς SCREEN3 σε ύψος 1.5m από το έδαφος. Ατμοσφαιρικός Ρύπος Αναφοράς CO. (Νομοθετημένο Όριο 10 mg/m3). Δυσμενές Μετεωρολογικό Σενάριο Αναφοράς ταχύτητας ανέμου 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α.
Η άμεση σύγκριση των συγκεντρώσεων ΝΟχ με τα προτεινόμενα όρια δεν είναι δυνατή, καθώς τα όρια αναφέρονται στο Ν02. Επειδή όμως τα ΝΟχ είναι από τους πλέον σημαντικούς ρύπους και παρουσιάζουν πολύ ισχυρή συσχέτιση μέσω του φωτοχημικού κύκλου με το 03, υιοθετείται η συντηρητική υπόθεση ότι το 40% της συγκέντρωσης των ΝΟχ μπορεί να αποδοθεί στο Ν02.
Συνδυάζοντας τις τιμές των ανωτέρω σχημάτων με τα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας συμπεραίνεται νια τα νέα προτεινόυενα έρνα :
> Παρ' όλη την παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων ρύπων, δεν αναμένεται υπέρβαση των επιτρεπόμενων ορίων όσον αφορά τις μέσες και μέγιστες ωριαίες συγκεντρώσεις για τους ρύπους CO & Ν02,
> Οσον αφορά τα S02 και ΤΡΜ είναι προφανές ότι η ηλεκτροπαραγωγή δεν αναμένεται να επιβαρύνει καθόλου το ατμοσφαιρικό περιβάλλον με τους ρύπους αυτούς.
Οι μέγιστες τιμές των συγκεντρώσεων των ρύπων απο την ηλεκτροπαραγωγή όταν πνέει νότιος άνεμος αναμένονται σε σχετικά μεγάλη απόσταση (1400m περίπου) βορείως της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. όπως προκύπτει απο τα παραπάνω σχήματα. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της αρχικής ΜΠΕ ότι «Οι μέγιστες τιμές για ΝΟχ και S02, όταν πνέει νότιος άνεμος, παρατηρούνται πλησίον του θαλάσσιου χώρου της ΝΑΒΙΠΕ λόγω της συνεισφοράς των σκαφών. Σε μεγαλύτερες αποστάσεις από τον θαλάσσιο χώρο, η συνεισφορά του λιμένα (δραστηριότητες σκαφών) σε ρυπαντικό φορτίο εξασθενεί και οι τιμές εμφανίζονται αρκετά χαμηλότερες. Για τους ρύπους CO, VOC, ΤΡΜ, οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις εμφανίζονται πλησίον του οδικού δικτύου λόγω της συνεισφοράς των οχημάτων.» συμπεραίνουμε ότι τα μέγιστα ΔΕΝ ταυτίζονται και για το λόγο αυτό δεν αναμένεται υπέρβαση των ορίων και απο το σύνολο των δραστηριοτήτων της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. (υπέρθεση συγκεντρώσεων που προκύπτουν απο κάθε ανεξάρτητη δραστηριότητα)
6.1.3 Νερά
6.1.3.1 Επιπτώσεις κατά την φάση κατασκευής
Λόγω της φύσης των έργων που θα απαιτηθούν κατά την κατασκευή, δεν αναμένονται επιπτώσεις στα νερά.
6.1.3.2 Επιπτώσεις κατά την φάση λειτουργίας Υπόγεια ύδατα
Για τις ανάγκες της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. σε νερό έχει ήδη κατασκευαστεί υδραγωγείο που εξυπηρετεί και τις ανάγκες του Δήμου Αστακού (γεωτρήσεις Αγίου Δημητρίου,- Λεσινίου). Οι απαιτούμενες ποσότητες νερού για τη λειτουργία της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. δεν μπορούν να προσδιοριστούν με ακρίβεια λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει ως προς το είδος των βιομηχανιών που θα εγκατασταθούν σε αυτή. Σαν ικανοποιητική προσέγγιση, στην πλήρη λειτουργία της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ., θεωρείται η εξυπηρέτηση 18.000 ισοδύναμων ατόμων και η συνεπαγόμενη κατανάλωση 4.000 m3 νερού ημερησίως. Οι νέες προτεινόμενες δραστηριότητες δεν αναμένεται να μεταβάλουν την ανωτέρω προσέγγιση.
Απευθείας διάθεση αποβλήτων ή ομβρίων υδάτων στο έδαφος (η οποία θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των υπογείων υδάτων) δεν προβλέπεται. Στην κεντρική ΕΕΛ της ΝΑΒΙΠΕ, θα επεξεργάζονται όλα τα υγρά απόβλητα που προκύπτουν τόσο από τους χρήστες και υπαλλήλους της ΝΑΒΙΠΕ όσο και από τις βιομηχανικές μονάδες. Όσον αφορά στα όμβρια ύδατα, προβλέπεται κατάλληλη διάταξη στο αποχετευτικό δίκτυο ομβρίων, ώστε να επιτευχθεί η προστασία της περιοχής από τις εκπλύσεις ομβρίων που μεταφέρουν τη ρύπανση (καύσιμα, ορυκτέλαια και άλλα πετρελαιοειδή) από χερσαίες πηγές (όπως είναι οι χώροι των βιομηχανικών μονάδων και οι διαρροές από μηχανήματα και οχήματα). Οι διαρροές LPG και LNG εξατμίζονται αμέσως και δεν έχουν καμία επίδραση τόσο στα επιφανειακά όσο και στα υπόγεια ύδατα.
Θαλάσσιο οικοσύστημα
Οι χημικές αντιδράσεις που παίζουν ρόλο στον κύκλο της ζωής ενός υδάτινου οικοσυστήματος είναι πολύ ευαίσθητες στις διαφοροποιήσεις της θερμοκρασίας των νερών. Ο ρυθμός μιας χημικής αντίδρασης διπλασιάζεται για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας των νερών κατά 10 βαθμούς Κελσίου.
Υπάρχει μηχανισμός των οργανισμών, μόνο των ομοιόθερμων ζώων {όπως θηλαστικά και πουλιά), που τους δίνει την ικανότητα να σταθεροποιούν την θερμοκρασία του σώματος τους, σε θερμοκρασιακές μεταβολές του περιβάλλοντος τους. Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος (ομοιόθερμος οργανισμός) δεν εξαρτάται από την θερμοκρασία του περιβάλλοντος, σε αντίθεση με τους ετερόθερμους οργανισμούς που ζουν στο νερό (όπως τα ψάρια). Με την αύξηση της θερμοκρασίας των νερών, επιταχύνεται και ο μεταβολισμός των οργανισμών αυτών (ετερόθερμων), με αποτέλεσμα και την αύξηση των απαιτούμενων ποσοτήτων οξυγόνου, καθώς και τα προβλήματα που δημιουργούνται στον κύκλο του οξυγόνου στο υδάτινο περιβάλλον τους.
Πολλές φορές όμως, η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας έχει θετικά αποτελέσματα σε κάποιους πληθυσμούς ψαριών, που προσελκύονται από ένα θερμότερο θαλάσσιο περιβάλλον. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες δεν είναι πάντα δυσμενείς. Σε γενικές γραμμές, οι πιο ευαίσθητοι οργανισμοί στις θερμοκρασιακές αλλαγές είναι οι εσωτερικοί υδρόβιοι οργανισμοί. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες συχνά αποδεικνύονται περισσότερο φιλόξενες για παθογόνους οργανισμούς, αυτή είναι και η αιτία (ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών λόγω θερμικής ρύπανσης) που πολλές φορές δεν μπορούν να ζήσουν τα ψάρια.
Ο μεταβολισμός όλων των οργανισμών απαντά ακολουθώντας ένα γενικό νόμο, του διπλασιασμού του ρυθμού για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τον νόμο Q10. Αυτό έχει εκτιμηθεί στις περισσότερες μελέτες φωτοσύνθεσης φυτοπλαγκτού και αναπνοής, εάν άλλοι παράγοντες είναι οριοθετημένοι.
Σε χαμηλές απορροφήσεις (φωτός που απορροφάται κατά την φωτοσύνθεση, η φωτοσύνθεση αναπτύσσεται σε συνάρτηση με το φως, αλλά φθάνει κάποιο μέγιστο που εξαρτάται από την θερμοκρασία, όσο η θερμοκρασία αυξάνει, αυτό το μέγιστο αυξάνει σύμφωνα με τον νόμο Q10.
Συνοπτικά, οι επιπτώσεις της θερμοκρασίας και του φωτός στην παραγωγή, μπορούν να έχουν δύο κύρια αποτελέσματα:
> Ένα βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα, της αύξησης της θερμοκρασίας στο θαλάσσιο οικοσύστημα, μπορεί να είναι η κάποια ελάττωση των υπαρχόντων ειδών με πιθανή μείωση στην παραγωγικότητα, με την προϋπόθεση ότι το αυθεντικό θερμοκρασιακό ελάχιστο και η νέα θερμοκρασία έχουν μεγάλη διαφορά.
> Μία μακροπρόθεσμη αύξηση ειδών σε ένα θαλάσσιο οικοσύστημα και αύξηση της παραγωγικότητας με τη νέα θερμοκρασία, γιατί ο ρυθμός απορροφούμενου φωτός αυξάνει με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά μήκος της ζώνης επιρροής για όλα τα είδη.
Έχοντας όλα αυτά υπόψη, θα πρέπει κατά το σχεδιασμό των προτεινόμενων έργων να επιτευχθεί η ελάχιστη κατά το δυνατόν επιβάρυνση του θαλασσίου περιβάλλοντος απο απορρίψεις θερμικών / ψυκτικών φορτίων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την «ενεργειακή ολοκλήρωση» των εγκαταστάσεων με συνδυασμό των θερμικών και ψυκτικών φορτίων, καθώς και με τη χρήση της προς απόρριψη θερμότητας του θερμοδυναμικού κύκλου για την κάλυψη των αναγκών των υπολοίπων βιομηχανιών της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται τα πλαίσια που" θέτει η κείμενη νομοθεσία και η υπ' αριθμ. ΔΥ 5068/3.7.1989 απόφαση του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας περί καθορισμού αποδέκτη και όρων διάθεσης των υγρών αποβλήτων της ΝΑΒΙΠΕ. (Παρατίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I).
Υγρά απόβλητα εγκαταστάσεων και πλοίων
Τα πετρελαιοειδή κατάλοιπα των σκαφών θα συλλέγονται από μια ειδική φορτηγίδα και από εκεί θα μεταφέρονται σε ειδικούς χώρους-εγκαταστάσεις επεξεργασίας παρόμοιων αποβλήτων.
Κατά τη λειτουργία των μηχανών εσωτερικής καύσης, που χρησιμοποιούν ορυκτέλαια με καύσιμο για την λίπανση τους, ένα μικρό μέρος των λιπαντικών διαρρέει αναπόφευκτα. Άλλη πηγή ρύπανσης είναι τα άκαυστα καύσιμα που διαφεύγουν από τον κύλινδρο και εξέρχονται από τη βυθισμένη εξάτμιση στον υδάτινο αποδέκτη. Τέλος καύσιμο μπορεί να διαρρεύσει στη λιμενολεκάνη κατά τη διάρκεια του ανεφοδιασμού των σκαφών.
Οι ρύποι που αναμένονται από τη λειτουργία των μηχανών περιλαμβάνουν απαέρια καύσης, οξείδια του άνθρακα, υδρογονάνθρακες και ενώσεις μολύβδου στο άκαυστο μίγμα καυσίμων. Μέρος των υδρογονανθράκων αιωρείται στο νερό και μέρος τους εξατμίζεται στην επιφάνεια. Τα οξείδια του άνθρακα εκλύονται στην ατμόσφαιρα με μικρό μέρος τους να παραμένει διαλυμένο στο νερό. Τέλος, όλος ο εκλυόμενος μόλυβδος θα καταλήξει στα ιζήματα του πυθμένα της μαρίνας. Οι υδρογονάνθρακες πετρελαίου εισέρχονται στη τροφική αλυσίδα και συσσωρεύονται στους λιπαρούς ιστούς πολλών θαλάσσιων οργανισμών. Επίσης, καταλήγουν στα ιζήματα, όπου επηρεάζουν τους βενθικούς οργανισμούς. Η τοξικότητα του πετρελαίου στα θαλάσσια οικοσυστήματα εξαρτάται από τη σύσταση του, τη συγκέντρωση πρόσληψης και το είδος του οργανισμού. Μερικοί υδρογονάνθρακες μεταβολίζονται σε ενδιάμεσα προϊόντα, που είναι ιδιαίτερα τοξικά, καρκινογόνα ή μεταλλαξογόνα. Οι συγκεντρώσεις των προαναφερθέντων ρύπων κυμαίνονται ανάλογα με το μέγεθος του πλοίου, την ηλικία του, τον τύπο και τον τρόπο λειτουργίας του.
Μια επιπλέον πηγή υγρών αποβλήτων είναι το ξαλμύρισμα των καταστρωμάτων των πλοίων με γλυκό νερό. Τα νερά αυτά δεν περιέχουν ρύπους και δεν αναμένονται επιπτώσεις από αυτά στο θαλάσσιο περιβάλλον του λιμενίσκου.
Επισημαίνεται ότι για τα λύματα που παράγονται πάνω στα σκάφη υπάρχει το Παράρτημα IV «Κανονισμοί δια την αποφυγή ρυπάνσεως της θαλάσσης εκ των λυμάτων των πλοίων» της διεθνούς Σύμβασης MARPOL «Περί προλήψεως της ρυπάνσεως της θαλάσσης από πλοία» της 2-11-1973 (Ν. 1269/21-7-1982 κύρωση της Δ.Σ). Η ελληνική νομοθεσία απαγορεύει τη διάθεση των λυμάτων αυτών μέσα στο Λιμένα. Ο Ν.743/13-10-1977 «περί προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και ρυθμίσεων συναφών θεμάτων» στο άρθρο 3 παραγρ. 1α αναφέρει ότι: «απαγορεύεται η εις του λιμένας, τας ακτάς και τα χωρικά ύδατα απόρριψης πάσης φύσεως αποβλήτων λυμάτων και απορριμμάτων εκ των οποίων δύναται να προκύψει ρύπανσις της θάλασσας». Η διαχείριση των λυμάτων των πλοίων θα πραγματοποιείται αποκλειστικά στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας που τα ίδια διαθέτουν.
Τα λύματα που θα προκύπτουν από τους χρήστες και υπαλλήλους της ΝΑΒΙΠΕ, και από τις βιομηχανικές μονάδες (μετά την προεπεξεργασία τους), θα είναι αστικού τύπου. Στον πίνακα 6.19 δίνονται τυπικές τιμές επιβάρυνσης των λυμάτων αυτών προ και μετά την κατεργασία τους σύμφωνα με τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.19 : Χαρακτηριστικά λυμάτων προ και μετά την κατεργασία τους.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, έχει κατασκευασθεί η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων & αποβλήτων σύμωνα με την υπ' αριθμ. 147019/15.9.2005 της ΕΥΠΕ του ΥΠΕΧΩΔΕ Περιβαλλοντική Αδειοδότηση για το έργο «Εγκατάσταση εξεργασίας και διάθεσης λυμάτων Ναυτιλιακής Βιομηχανικής Περιοχής (ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ.) Πλατυγιαλίου Αστακού Ν. Αιτωλοακαρνανίας.».
Τα επεξεργασμένα απόβλητα καταλήγουν μέσω υποθαλάσσιου αγωγού στη θάλασσα σύμφωνα με την υπ' αριθμ. ΔΥ 5068/3.7.1989 απόφαση του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας περί καθορισμού αποδέκτη και όρων διάθεσης των υγρών αποβλήτων της ΝΑΒΙΠΕ. (Παρατίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
Για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, σύμωνα με την προσωρινή άδεια διάθεσης από την αρμόδια Διεύθυνση Υγιεινής της ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας με τα υπ'αριθμ. 6871/16-12-04 και 1163/14-02-05 έγγραφα της, είναι η θέση νοτιοδυτικά της χερσονήσου «Στενή Γωνιά», σε κάθετη απόσταση από την ακτή - 230 m και σε βάθος περίπου 23-80 m.
Οι αγωγοί μεταφοράς και διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων καθώς και τα συνοδά αυτών έργα (φρεάτιο φόρτκτης, φρεάτιο κατάληξης) ολοκληρώθηκαν.
Στην ανωτέρω περίπτωση η διάχυση των ρύπων γίνεται υποεπιφανειακώς και επιτυγχάνεται κατακόρυφη ανάμιξη λόγω και του υποθαλάσσιου ρεύματος της περιοχής. Ο ρυθμός ανάμιξης είναι σχετικά μικρός, το πάχος παραμένει σχετικά λεπτό και η "στοιβάδα" των επεξεργασμένων λυμάτων ανεβαίνει σταδιακά προς την επιφάνεια της θάλασσας. Το πλούμιο (plume) μεταφέρεται πέραν της περιοχής αρχικής μείξης με τα ρεύματα του περιβάλλοντος νερού με αποτέλεσμα μια πρόσθετη αραίωση με τυρβώδη διάχυση, στις περιοχές μετάβασης και πέραν του πεδίου εκφόρτισης.
Απορροές ομβρίων
Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. διαθέτει δίκτυο συλλογής ομβρίων το οποίο καταλήγει μεταξύ των προβλητών IV και V. Θα πρέπει να προβλεφθεί κατάλληλη διάταξη στο δίκτυο αυτό, ώστε να επιτευχθεί η προστασία της θαλάσσιας περιοχής από τις εκπλύσεις ομβρίων που μεταφέρουν τη ρύπανση (καύσιμα, ορυκτέλαια και άλλα πετρελαιοειδή) από χερσαίες πηγές (όπως είναι οι χώροι των βιομηχανικών μονάδων και οι διαρροές από μηχανήματα και οχήματα)
Πετρελαιοειδή
Πετρελαιοκηλίδες μπορεί να παρουσιαστούν εξαιτίας ναυτικών ατυχημάτων. Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται οι πηγές εισόδου των υδρογονανθράκων πετρελαίου στη θάλασσα, με τα αντίστοιχα ετήσια ποσοστά που συνεισφέρουν :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.20. : Πηγές εισόδου των υδρογονανθράκων πετρελαίου στη θάλασσα.
Χρόνος παραμονής = Ποσότητα ρύπου στην ατμόσφαιρα/ρυθμός απομάκρυνσης του ρύπου.
6.1.2.4 Ορια Ποιότητας της Ατμόσφαιρας
Σαν όριο ποιότητας της ρύπανσης από ένα ρύπο καθορίζεται γενικά η τιμή εκείνη που δεν πρέπει να ξεπερνιέται σε μια χρονική περίοδο ποτέ, ή να ξεπερνιέται λιγότερο από μια καθορισμένη συχνότητα υπέρβασης. Η θέσπιση ενός ορίου κατοχυρώνεται με ειδική νομοθεσία που προβλέπει συγχρόνως και την μέθοδο δειγματοληψίας, τον χρόνο αναφοράς της, τον τρόπο της εργαστηριακής ανάλυσης των δειγμάτων και την μορφή της στατιστικής επεξεργασίας και παρουσίασης των αποτελεσμάτων.
Πρέπει να τονισθεί πάντως ότι οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανθρώπινη υγεία είναι εξαιρετικά σύνθετο και συνεχώς εξελισσόμενο από πλευράς ιατρικής έρευνας φαινόμενο. Η θνησιμότητα και η νοσηρότητα αντιπροσωπεύουν το ακραίο μόνο τμήμα ενός ευρύτερου φάσματος παθολογικών αντιδράσεων.
Επιπλέον ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην επιδείνωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα. Τέτοιες ομάδες είναι τα πολύ νέα και πολύ ηλικιωμένα άτομα, οι πνευμονοπαθείς και καρδιοπαθείς, ασθενείς με ορισμένες ενζυματικές διαταραχές, ή ακόμη άτομα που από τη φύση της επαγγελματικής τους απασχόλησης ή τον τρόπο ζωής τους είναι εκτεθειμένοι και σε άλλους τοξικούς παράγοντες ή ερεθίσματα.
Κάτω από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι οδηγίες αποτελούν απλά μια πρώτη προσέγγιση. Επομένως η προστασία της υγείας του πληθυσμού στο σύνολο του δεν είναι δυνατό να εξασφαλίζει και την προστασία κάθε ξεχωριστού και ενδεχομένως ιδιαίτερα ευαίσθητου ατόμου.
Τα όρια ποιότητας που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον ' κόσμο αφορούν τις συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων για χρονικές περιόδους συνήθως ενός χρόνου, μιας μέρας και μιας ώρας. Στην πράξη στην τελική διαμόρφωση των ορίων συνεκτιμούνται και άλλες παράμετροι όπως η οικονομική κατάσταση, η βιομηχανική και ενεργειακή προοπτική και, σε ορισμένες περιπτώσεις, και η γενική πολιτική της κάθε χώρας. Το γεγονός αυτό κάνει ώστε τα όρια που ισχύουν σήμερα σε όλο τον κόσμο να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Η Ε.Ε. έχει θεσπίσει όρια που ισχύουν υποχρεωτικά, για λόγους ίσης ανταγωνιστικότητας, σε όλα τα κράτη της και, συνεπώς, και στην Ελλάδα. Τα σχετικά όρια παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν.
Τα όρια ποιότητας αποτελούν στην ουσία τους επιζητούμενους στόχους ώστε η ατμοσφαιρική ρύπανση να μην προκαλεί σε κανέναν άνθρωπο και σε καμία θέση την παραμικρή ενόχληση. Στην πραγματικότητα υπάρχει, σε όλες τις χώρες του κόσμου, κάποια μικρή ή μεγάλη υπέρβαση που γίνεται εκ των πραγμάτων δεκτή. Όμως όταν οι τιμές της ρύπανσης αυξηθούν τόσο που να δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την υγεία, όταν δηλαδή πάει να δημιουργηθεί επεισόδιο ρύπανσης, επιβάλλεται μια άμεση αντιμετώπιση με σειρά μέτρων που αποβλέπουν κυρίως στην μείωση των εκπομπών με περιορισμένες επεμβάσεις στην λειτουργία των πηγών.
Η κινητοποίηση αρχίζει όταν οι τιμές προσεγγίζουν κάποια όρια που αναφέρονται σαν όρια επιφυλακής η επαγρύπνησης. Σε κάποιες άλλες τιμές που έχουν θεσμοθετηθεί σαν "όρια έκτακτων μέτρων" και υπάρχει συγχρόνως και πρόβλεψη για συνέχιση των συνθηκών που συντελούν στην συσσώρευση ρύπανσης, τότε λαμβάνονται τα περιοριστικά μέτρα. Τα μέτρα αυτά κλιμακώνονται στον περιορισμό της δραστηριότητας των διαφόρων πηγών ανάλογα με τον ρύπο που παρουσιάζει το πρόβλημα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.3. : Επικαιροποιημένα όρια λήψης έκτακτων μέτρων (για Λεκανοπέδιο Αθηνών)
6.1.2.5 Ισχύουσα Νομοθεσία για τα Όρια Ατμοσφαιρικών Ρύπων
Στη χώρα μας ισχύουν νομοθετημένα όρια για τους ρύπους διοξείδιο του θείου, καπνό, αιωρούμενα σωματίδια, διοξείδιο του αζώτου, μόλυβδο, όζον, μονοξείδιο του άνθρακα, βενζόλιο, σύμφωνα με τα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με μία σειρά από νέες οδηγίες (Οδηγία Πλαίσιο για την Ποιότητα του Αέρα 1996/62/ΕΚ και των Θυγατρικών Οδηγιών) σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, θεσπίστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πέραν των άλλων, νέα όρια για τους διάφορους ατμοσφαιρικούς ρύπους λόγω της εφαρμογής της. Τα όρια αυτά αναφέρονται τόσο στην προστασία της ανθρώπινης υγείας όσο και των οικοσυστημάτων. Οι οδηγίες που έχουν εκδοθεί μέχρι τέλους του 2004 και αφορούν στα νέα όρια είναι:
• Οδηγία 1996/62/ΕΚ για την εκτίμηση και διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 3277/209/2000, ΦΕΚ 180/Β/17-2-2000).
• Οδηγία 1999/30/ΕΚ για τις οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου, στον αέρα του περιβάλλοντος (ΠΥΣ 34/30.5.2002, ΦΕΚ125/Α/ 5-6-02).
• Οδηγία 2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 9238/332, ΦΕΚ 405Β/27.2.05).
• Οδηγία 2002/3/ΕΚ σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα.
• Οδηγία 2004/107/ΕΚ σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα.
Με τις οδηγίες αυτές για κάθε ρύπο ορίζεται μία οριακή τιμή για την προστασία της ανθρώπινης υγείας, με το αντίστοιχο έτος έναρξης ισχύος της. Παράλληλα δίνεται και ένα περιθώριο ανοχής, το οποίο αθροίζεται στην οριακή τιμή, δίνοντας έτσι την ενδεικτική οριακή τιμή, η οποία ισχύει στο μεσοδιάστημα έως την θέση σε ισχύ της οριακής τιμής.
Το περιθώριο ανοχής κάθε χρόνο μειώνεται, έτσι ώστε στην ημερομηνία ισχύος του νέου ορίου να μηδενιστεί. Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη πρέπει να εκπονούν και να υλοποιούν σχέδια δράσης για την προετοιμασία τους όσον αφορά στην επίτευξη και τήρηση των ορίων.
ΣΧΗΜΑ 6.1. : Επεξήγηση της εφαρμογής τιμής στόχου και οριακής τιμής βάση των οδηγιών της Ε.Ε.
Οι πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζουν τα όρια που προδιαγράφουν αυτές οι οδηγίες αναφέροντας και τα σχετικά περιθώρια ανοχής (που ξεκίνησαν να μειώνονται από την 1η Ιανουαρίου 2001 και ανάλογα τον ρύπο φτάνουν στη τελική τιμή το 2005 ή το 2010.
ΠΙΝΑΚΕΣ 6.4. - 6.8.
6.1.2.6 Μελέτη της παραγωγής/εκπομπής και της διασποράς των αερίων ρύπων Εισαγωγή
Η περιοχή του έργου είναι μια παράλια περιοχή που χαρακτηρίζεται από το έντονο ανάγλυφο της γύρω περιοχής και τις συχνές εναλλαγές ξηράς - θάλασσας. Τα κύρια ορεινά χαρακτηριστικά της περιοχής είναι οι ορεινοί όγκοι των Ακαρνανικών Ορέων προς Βορρά (Β), του Θύαμου όρους προς τα Βορειοανατολικά (ΒΑ), του όρους Αράκυνθος προς τα Ανατολικά (Α) και πολύ κοντά στην άμεση περιοχή του έργου και προς τα Ανατολικά οι λόφοι Καληχίτσα. Οι κύριοι αυτοί ορεινοί όγκοι πλαισιώνονται από μια σειρά μικρότερων άλλων τοπογραφικών εξάρσεων που βρίσκονται μέσα στην πεδιάδα των εκβολών του Αχελώου. Στα βορειοδυτικά της περιοχής βρίσκεται το νησί της Λευκάδας και δυτικά τα νησιά Ιθάκη και Κεφαλληνία. Μια σειρά από μικρά νησιά βρίσκονται δυτικά του όρμου Πλατυγιαλίου σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων. Η διάταξη των Ακαρνανικών Ορέων είναι κατά μήκος της παραλίας σε έναν άξονα σχεδόν Βορρά - Νότου, με αποτέλεσμα να εκτρέπει την γενική κυκλοφορία της περιοχής προς αυτήν τη διεύθυνση. Μεταξύ των Ακαρνανικών Ορέων και του όρους Θύαμος, καθώς και των άλλων ορέων βορειοανατολικά του Αγρινίου, δημιουργείται κάποιος δίαυλος που αρχίζει από την Αμφιλοχία και διασχίζει την περιοχή Δυτικά του Αγρινίου ως την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.
Σε μια τέτοια περιοχή με τόσο πολύπλοκα τοπογραφικά και φυσιογραφικά χαρακτηριστικά, τα ανεμολογικά πεδία και η στρωμάτωση της ατμόσφαιρας είναι αρκετά πολύπλοκα. Επομένως, η μελέτη των συνθηκών διασποράς και διάχυσης αερίων ρύπων αποτελεί ουσιαστικά μια προσέγγιση της τάξης μεγέθους της αναμενόμενης ρύπανσης.
Οι δράσεις του έργου που επιφέρουν επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης αφορούν:
> Δράσεις που συνδέονται με την κατασκευή των νέων δραστηριοτήτων
> Δράσεις που συνδέονται με την λειτουργία των νέων δραστηριοτήτων
Η προσέγγιση που επιχειρείται για την εκτίμηση των επιπτώσεων που επιφέρει το έργο στα επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων στην περιοχή μελέτης, περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
α. εκτίμηση συνεισφοράς ρύπων από την κατασκευή του έργου στην περιοχή μελέτης.
β. εκτίμηση συνεισφοράς ρύπων από την λειτουργία του έργου στην περιοχή μελέτης (πλήρης ανάπτυξη του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής).
Η εκτίμηση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων γίνεται για την περιοχή άμεσης επιρροής του έργου (1000m περιμετρικά της περιοχής της ΝΑΒΙΠΕ).
Φάση κατασκευής του έργου
Κατά την φάση κατασκευής της ΝΑΒΙΠΕ, οι επιπτώσεις στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή συνδέονται με τις κάτωθι διεργασίες:
> χωματουργικές και λοιπές εργασίες της κατασκευής
> κίνηση των οχημάτων που εμπλέκονται στην κατασκευή (φορτηγά, εκσκαφείς, μπουλντόζες κλπ
Στον Πίνακα 6.9 παρουσιάζεται ο τύπος των οχημάτων/μηχανημάτων που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή των νέων έργων καθώς και ο τύπος και η ημερήσια κατανάλωση καυσίμου.
ΠΙΝΑΚΕΣ 6.9 - 6.11.
Βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι, η παραπάνω συνεισφορά σε ρυπαντικό φορτίο αφορά την υποθετική δυσμενέστερη περίπτωση όπου όλα τα μηχανήματα του εργοταξίου λειτουργούν ταυτόχρονα. Στην πραγματικότητα, το ρυπαντικό φορτίο αναμένεται χαμηλότερο, καθώς μόνο ένας μικρός αριθμός μηχανημάτων θα λειτουργεί ταυτόχρονα στην περιοχή των έργων, χωρίς να δημιουργείται επιβάρυνση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Η σκόνη αποτελεί βασικό ρύπο κατά την φάση κατασκευής του εξεταζόμενου έργου (1η και 2η κατηγορία διεργασιών) και δημιουργείται από τις κάτωθι ενέργειες:
> αποξέσεις και κονιοποίηση της επιφάνειας των υλικών που ευρίσκονται στον χώρο του εργοταξίου
> μηχανικής φύσεως διαταραχές εδαφικών υλικών που χαρακτηρίζονται από χαμηλή συνοχή, π.χ. εκσκαφές, αποθέσεις και άλλες χωματουργικές εργασίες
> μεταφορά και διανομή χώματος και άλλων εύκολα θρυμματιζόμενων υλικών· ανάμιξη και (άλλη) επεξεργασία αυτών των υλικών κατά τις μετέπειτα φάσεις κατασκευής και τέλος
> παράσυρση από τον άνεμο σωματιδίων σκόνης που έχουν ήδη εκτεθεί με προηγούμενες κατασκευαστικές εργασίες, π.χ. εκσκαφές
Η σκόνη που δημιουργείται από τις παραπάνω διαδικασίες (fugitive dust) δεν απορρίπτεται στην ατμόσφαιρα με ένα καθορισμένο ρεύμα ροής. Τα φυσικά φαινόμενα που προκαλούν τη γένεση της σκόνης στις παραπάνω διαδικασίες είναι:
> Η κονιοποίηση και απόξεση των επιφανειακών υλικών λόγω της εφαρμογής μηχανικής δύναμης από διάφορα μέσα (τροχοί και διάφορα εξαρτήματα μηχανημάτων).
> Η παγίδευση σωματιδίων σκόνης από τη δράση τυρβώδους αέριου ρεύματος (π.χ. διάβρωση που προκαλείται σε μια επιφάνεια από άνεμο ταχύτητας μεγαλύτερης των 19 km/hr).
Η επίδραση των παραπάνω δραστηριοτήτων γένεσης σκόνης στην ατμοσφαιρική ποιότητα εξαρτάται από την ποσότητα και το δυναμικό παράσυρσης των σωματιδίων σκόνης στην ατμόσφαιρα. Τα μεγαλύτερα σωματίδια καθιζάνουν κοντά στην πηγή, ενώ τα λεπτότερα σωματίδια διασκορπίζονται σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Η απόσταση που μπορεί να παρασυρθούν τα λεπτότερα σωματίδια εξαρτάται από το αρχικό ύψος διάχυσης τους στην ατμόσφαιρα, την ταχύτητα καθίζησης και το βαθμό ατμοσφαιρικής ανατάραξης. Θεωρητικοί υπολογισμοί παρουσιάζουν ότι, για μια τυπική μέση ταχύτητα ανέμου 16 km/hr, σωματίδια με διάμετρο μεγαλύτερη των 100 pm καθιζάνουν εντός απόστασης 6-9 m από το σημείο εκπομπής τους. Τα σωματίδια διαμέτρου 30-100 pm συνήθως υφίστανται παρεμπόδιση στην καθίζηση τους και ανάλογα με τον βαθμό ατμοσφαιρικής ανατάραξης καθιζάνουν εντός περίπου 30-150m από το σημείο εκπομπής. Τα μικρότερα σωματίδια παρουσιάζουν μικρές ταχύτητες καθίζησης, λόγω βαρύτητας, με αποτέλεσμα το ποσοστό καθίζησης να επηρεάζεται από την ατμοσφαιρική ανατάραξη.
Στο υπόψη έργο, τα βασικά βήματα για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών σκόνης από τις διεργασίες στον χώρο του έργου περιλαμβάνουν διαχωρισμό του χρόνου του έργου σε αντιπροσωπευτικές περιόδους καθώς και ανάλυση των δραστηριοτήτων και αναγνώριση των πιθανών διαδικασιών παραγωγής σκόνης σε αυτές τις περιόδους (κατασκευαστικές δραστηριότητες, κίνηση βαρέων οχημάτων σε ασφάλτινους χωμάτινους δρόμους εκφόρτωση υλικού).
Η ποσοτικοποίηση των εκπομπών σκόνης δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια της μελέτης αυτής αλλά προτείνεται να μελετηθεί στις ΜΠΕ των έργων κατασκευής και λειτουργίας εκάστης των μονάδων όταν αυτά αποφασισθούν και συγκεκριμενοποιηθεί το πρόγραμμα κατασκευής τους.
Φάση λειτουργίας του έργου
Οι κύριες επιπτώσεις των νέων προτεινόμενων εγκαταστάσεων της ΝΑΒΙΠΕ στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον της περιοχής κατά την λειτουργία της συνδέονται με:.
> Τις εκπομπές αερίων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή
> Τις εκπομπές αερίων ρύπων λόγω αύξησης της κίνησης σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ (LNG & LPG Carriers).
> Διαφεύγουσες εκπομπές αερίων ρύπων κατα τη διακίνηση (φόρτωση/εκφόρτωση) και την αποθήκευση LPG & LNG.
Οι εκπομπές αερίων ρύπων απο την παραγωγή ελαίων για βιοκαύσιμα θεωρούνται αμελητέες. Υπολογισμός ρυπαντικών φορτίων
I. Εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή
Οι εκπομπές αερίων ρύπων από την ηλεκτροπαραγωγή εκτιμώνται με βάση τον παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.12. : Συντελεστές εκπομπής αερίων ρύπων από Μονάδες Ηλεκτροπαραγωγής Αεριοστροβίλων Συνδυασμένου Κύκλου (CCGT) με αέρια καύσιμα σε συσχετισμό με άλλες μεθόδους - Χωρίς μέτρα Περιορισμού Ρύπανσης.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μονάδα που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στη ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. θα παράγει 8.800 GWh/έτος οι αναμενόμενες συνολικές ετήσιες εκπομπές εκτιμώνται σύμφωνα με τον επόμενο πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.13. Αναμενόμενες ετήσιες εκπομπές αερίων ρύπων απο Μονάδα Ηλεκτροπαραγωγής Αεριοστροβίλων Συνδυασμένου Κύκλου (CCGT) Ισχύος 1100 MWe.
II. Εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων από την επιπλέον κίνηση σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ
Η λειτουργία της ΝΑΒΙΠΕ προβλέπεται να εξυπηρετεί διάφορους τύπους σκαφών (Post Panamax, Ro-Ro, οχηματαγωγά, Cargo carriers, LPG & LNG carriers). Η ποσοτικοποίηση των ρυπαντικών φορτίων από τους διάφορους τύπους σκαφών βασίστηκε στην χρήση συντελεστών εκπομπής (αντιπροσωπευτικές τιμές που συσχετίζουν την ποσότητα του ρύπου που εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από μια συγκεκριμένη δραστηριότητα) που προτείνονται από το ΕΕΑ (European Environmental Ageηcy, Εητϊεείοη Ιηνβητ,οιγ Guidebook, Other Mobile Sources aηd Machinery, 1996). Στον υπολογισμό των εκπομπών λαμβάνεται υπόψη η μέση κατανάλωση καυσίμου από κάθε τύπο πλοίου (Πίνακας 6.14), ενώ οι καταναλώσεις εν πλώ, σε ελιγμούς και κατά την παραμονή στο λιμάνι λαμβάνονται 0,8 - 0,4 - 0,2 των μέσων τιμών αντίστοιχα.
ΠΊΝΑΚΑΣ 6.14. : Τύπος πλοίου και μέση κατανάλωση καυσίμου
Στο υπόψη έργο, η ποσοτικοποίηση των εκπομπών (σε βάση 1 ώρας), οπό τους διάφορους τύπους πλοίων, αφορά τα κάτωθι:
> άφιξη /αναχώρηση σκαφών στον λιμένα
> παραμονή σκαφών στον λιμένα με μηχανή σε λειτουργία
Τα ρυπαντικά φορτία (kg/hr) που εκπέμπονται από την άφιξη/αναχώρηση καθώς και παραμονή σκαφών στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ, σε βάση 1-ώρας, παρουσιάζονται στον Πίνακα 6.15.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.15. : Ρυπαντικά φορτία (kg/hr) που παράγονται από σκάφη στον λιμένα της ΝΑΒΙΠΕ
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η παραπάνω μεθοδολογία για τον υπολογισμό των ΝΟχ και S02 περιέχει αβεβαιότητα της τάξης του 20% και 5% αντίστοιχα, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία για τον τύπο των μηχανών, τον τύπο του καύσιμου, και την περιεκτικότητα του θείου στο καύσιμο.
Λαμβάνοντας υπόψη την ελάχιστη επιπλέον κίνηση των δεξαμενόπλοιων LPG/LNG (πίνακας 5.2) σε ετήσια βάση συμπεραίνεται ότι η επιπλέον ρύπανση απο τις κινήσεις αυτές είναι αμελητέα.
III. Διαφεύγουσες εκπομπές αερίων ρύπων κατα τη διακίνηση (φόρτωση/εκφόρτωση).και την αποθήκευση LPG & LNG.
Λαμβανομένου υπ' όψιν ότι τα LPG & LNG δεν θα διακινούνται υπό πίεση αλλά κρυογενικά σε ατμοσφαιρική πίεση οι διαφεύγουσες εκπομπές εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Στον πίνακα παρακάτω παρατίθενται οι απώλειες του συστήματος διαχείρισης Φυσικού αερίου στη Μ. Βρεττανία από όπου συνάγεται ότι οι απώλειες στους τερματικούς σταθμούς και την αποθήκευση είναι πράγματι ελάχιστες (0.17% του συνόλου).
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.16 : Απώλειες του συστήματος διαχείρισης Φυσικού αερίου στη Μ. Βρεττανία.
6.1.2.7 Μεθοδολογική Προσέγγιση
Η εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην φάση λειτουργίας της εγκατάστασης και ο προσδιορισμός των σχετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην ατμόσφαιρα της περιοχής μελέτης περιλαμβάνει δύο διακεκριμένα στάδια:
- Την εκτίμηση των εκπομπών αερίων ρύπων.
- Τον προσδιορισμό της διασποράς των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο.
- Τη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εκτίμησης της διασποράς (τιμών συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων) των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο. Αυτό γίνεται συνήθως με τη σύγκριση των εκτιμούμενων τιμών συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων με θεσπισμένα όρια ποιότητας ατμόσφαιρας.
Για την μελέτη της διασποράς των εκπεμπόμενων ρύπων στον περιβάλλοντα χώρο και στην ατμόσφαιρα και κατά συνέπεια την μελέτη της ποιότητας της ατμόσφαιρας στην εγγύς περιοχή και πώς αυτή θα επηρεαστεί από την λειτουργία της μονάδας, χρησιμοποιείται το Γκαουσιανό Μοντέλο SCREEN3 της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ (EPA/USA) για τον υπολογισμό της επαύξησης των συγκεντρώσεων αερίων ρύπων (pollution CONCENTRATION increments) που θα οφείλονται αποκλειστικά στη λειτουργία της προγραμματιζόμενης μονάδας Ηλεκτροπαραγωγής. Το ανωτέρω πρόγραμμα χρησιμοποιείται ευρέως, κυρίως σε προμελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, για την εκτίμηση των επιπτώσεων σημειακών βιομηχανικών πηγών στην ποιότητα της ατμόσφαιρας σε επίπεδο αρχικής έγκρισης (Screening).
Τα στοιχεία που απαιτούνται από τα μοντέλα διασποράς για τον υπολογισμό των συγκεντρώσεων των ρύπων είναι τα ακόλουθα:
Στοιχεία εκπομπών: Οι συνολικοί ρυθμοί εκπομπής που χρησιμοποιούνται στο μαθηματικό μοντέλο βασίζονται σε δεδομένα του κατασκευαστή σε συνδυασμό με δόκιμες μεθοδολογίες εκτίμησης εκπομπών (π.χ. ενημερωμένοι συντελεστές εκπομπής προσαρμοσμένοι στις ελληνικές συνθήκες). Επίσης απαιτούνται γεωμετρικά στοιχεία καμινάδων (ύψος, διάμετρος) καθώς και φυσικοχημικά στοιχεία απαερίων (ταχύτητα, θερμοκρασία).
Στοιχεία πηγής: Απαραίτητο στοιχείο για τη μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων αποτελούν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της μονάδας. Βασικό σημείο μίας βιομηχανικής εγκατάστασης αποτελεί το κατασκευαστικό ύψος της καμινάδας, από το οποίο εξαρτάται άμεσα η απόσταση στην οποία διασπείρονται οι παραγόμενοι ρύποι και ποιες τιμές συγκεντρώσεων θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Το ύψος αυτό, καθορίζεται για δεδομένο ρυθμό εκπομπής ατμοσφαιρικών ρύπων με στόχο οι εκτιμούμενες τιμές συγκεντρώσεων (στο έδαφος) να μην ξεπερνούν κατά το δυνατόν τα θεσμοθετημένα όρια, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη ελάχιστες τεχνικές απαιτήσεις. Ως επιπλέον στοιχεία των καμινάδων που είναι απαραίτητα για τον υπολογισμό του ενεργού ύψους του θυσάνου, υιοθετούνται προαναφερόμενα στοιχεία εκπομπών, από παρόμοιες εγκαταστάσεις στην Ελλάδα.
Στοιχεία αποδεκτών: Οι αποδέκτες που χρησιμοποιούνται στο μοντέλο είναι ένα σύνολο από καρτεσιανούς αποδέκτες. Η τοποθέτηση τους είναι τέτοια ώστε οι συγκεντρώσεις των ρύπων, να υπολογίζονται σε όλα τα πλεγματικά σημεία. Οι αποδέκτες δεν θεωρούνται ότι είναι στο έδαφος, επομένως ο υπολογισμός των συγκεντρώσεων γίνεται στο ύψος των αποδεκτών που είναι 1,5m.
Μετεωρολογικά Στοιχεία: Τα μετεωρολογικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων έχουν ήδη παρουσιασθεί σε σχετικό κεφάλαιο της μελέτης αυτής.
Επιλογή Δυσμενών Μετεωρολογικά Σεναρίων: Τα μετεωρολογικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την μελέτη της διασποράς των αερίων ρύπων αξιολογούνται σε συνδυασμό με ευαίσθητους αποδέκτες στην περιοχή μελέτης και επιλέγονται δυσμενή μετεωρολογικά σενάρια με κριτήρια σχετικά χαμηλών ταχυτήτων ανέμου.
6.1.2.8 Πηγές παραγωγής και ποσότητες εκπομπής αέριων αποβλήτων
Στις αέριες εκπομπές συγκαταλέγονται κυρίως τα οξείδια του αζώτου (ΝΟχ), το διοξείδιο του θείου (S02), το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα σωματίδια, ο καπνός καθώς και το σύνολο των ακαύστων υδρογονανθράκων. Τέλος, αν και μη τοξικές, εδώ θα πρέπει να αναφερθούν και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης στις αέριες εκπομπές συγκαταλέγεται και η θερμότητα που αποβάλλεται με τα καυσαέρια και διαχέεται στην ατμόσφαιρα με τη μορφή θερμικού ανοδικού ρεύματος. Οι αέριες εκπομπές αποτελούν την κυριότερη μορφή ρύπου η οποία ελέγχεται από τις κοινοτικές οδηγίες και τους εθνικούς κανονισμούς.
> Οξείδια του Αζώτου - Κατά τη λειτουργία των Μονάδων Ηλεκτροπαραγωγής Συνδυασμένου Κύκλου παράγονται οξείδια του αζώτου από το συνδυασμό του αζώτου και του οξυγόνου στον αέρα. Τα οξείδια αυτά ονομάζονται θερμικά ΝΟχ καθώς οι παραγόμενες ποσότητες είναι σχετικές με τη θερμοκρασία καύσης. Εκτιμάται ότι οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου θα είναι μικρότερες από το όριο των 50 mg/Nm3 όπως αναφέρεται στο επόμενο κεφάλαιο Εκπομπών Αερίων Ρύπων'
> Διοξείδιο του θείου / Μονοξείδιο του Ανθρακα - Κατά τη λειτουργία του Σταθμού Ηλεκτροπαραγωγής με LPG αναμένονται πολύ χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του θείου και Μονοξειδίου του Ανθρακα λόγω της φύσης του καυσίμου και της πολύ μεγάλης περίσσειας (200-300%) αέρα καύσης.
> Σωματίδια - Κατά τη λειτουργία του Σταθμού Ηλεκτροπαραγωγής με LPG αναμένονται αμελητέες εκπομπές σωματιδίων πολύ κάτω από το επιτρεπόμενο όριο (100 mg/m3).
> Καπνός - Σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας των μονάδων δεν προβλέπεται να παράγεται καπνός, όπως ορίζεται η παράμετρος αυτή ως παράγοντας ρύπανσης λόγω της φύσης του καυσίμου και της πολύ μεγάλης περίσσειας αέρα καύσης.
> Άλλες εκπομπές - Πιθανές διαρροές υγραερίου/φυσικού αερίου από τα δίκτυα, τους συμπιεστές, βαλβίδες κλπ. καθώς επίσης και ελεγχόμενη εκτόνωση από τέτοιο εξοπλισμό θα παράγουν μικρές ποσότητες εκπομπών υγραερίου/φυσικού αερίου.
Επισημαίνεται επίσης ότι οι εκπομπές ρύπων στα καυσαέρια είναι περίπου σταθερές από το 70% έως το 100% του φορτίου του σταθμού ενώ παρουσιάζουν αύξηση (ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας) σε χαμηλότερα "φορτία". Σημειώνεται ότι το όριο εκπομπών οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ) για αεριοστροβίλους που χρησιμοποιούνται στο Σταθμό Ηλεκτροπαραγωής σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 2001/80/ΕΚ (θεσμικό πλαίσιο εκπομπών ρύπων απο Μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης) είναι 50mg/Nm3
Τα στοιχεία των εκπομπών από την καύση του LPG στους αεριοστροβίλους της μονάδας παρατίθενται στον πίνακα στη συνέχεια όπως εκτιμήθηκαν από παρόμοια έργα στην Ελλάδα :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.17. : Στοιχεία εκπομπών Αερίων Ρύπων.
Με τον τρόπο αυτό οι τελικές τιμές ρυθμών εκπομπής των αέριων ρύπων η διασπορά των οποίων μελετάται, εκτιμήθηκαν σύμφωνα με στοιχεία από παρόμοια έργα στην Ελλάδα και παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.18 : Ρυθμοί εκπομπών Αερίων Ρύπων.
Επισημαίνεται ότι όλες οι ανωτέρω εκτιμήσεις είναι προσεγγιστικές και στηριγμένες στην εμπειρία απο παρόμοια έργα στην Ελλάδα (με καύσιμο φυσικό αέριο). Με την επιλογή του εξοπλισμού και τον τελικό σχεδιασμό της μονάδας οι ποσότητες αυτές θα συγκεκριμενοποιηθούν ώστε να αντιπροσωπεύουν καλύτερα την πραγματικότητα.
6.1.2.9 Επιλογή Δυσμενών Μετεωρολογικών Σεναρίων
Το δυσμενές μετεωρολογικό σενάριο που επιλέχθηκε για την εφαρμογή του μοντέλου διασποράς SCREEN3 είναι άνεμος με ταχύτητα 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α , λαμβάνοντας υπόψη ότι μικρότερες τιμές ταχύτητας θα είχαν πολύ υψηλή ανωστική ροή, άρα και πολύ υψηλό ενεργό ύψος καμινάδας, και άλλες καταστάσεις ευστάθειας ατμόσφαιρας θα κατέληγαν σε μικρότερες τιμές συγκέντρωσης ατμοσφαιρικών ρύπων στο έδαφος.
6.1.2.10 Αποτελέσματα του Μοντέλου Διασποράς SCREEN3.
Τα αποτελέσματα του μοντέλου SCREEN3 όσον αφορά τους αέριους ρύπους των οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ), και μονοξειδίου του άνθρακα (CO) είναι παρατηρούμενες ωριαίες συγκεντρώσεις στα σημεία των αποδεκτών. Οι μέσες αυτές ωριαίες συγκεντρώσεις είναι προφανώς σημαντικά μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες μέσες ημερήσιες, μηνιαίες και ετήσιες υπολογιζόμενες τιμές, με δεδομένο την μικρή συχνότητα εμφάνισης των διευθύνσεων αυτών με ταχύτητες 2 m/s.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται, σε πίνακες και σχήματα τα αποτελέσματα του μαθηματικού μοντέλου διασποράς SCREEN3 όσον αφορά τις ωριαίες τιμές συγκέντρωσης των ατμοσφαιρικών ρύπων των οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ).
ΣΧΗΜΑ 6.2. : Αποτελέσματα Μαθηματικού Μοντέλου Διασποράς SCREEN3 σε ύψος 1.5m από το έδαφος. Ατμοσφαιρικός Ρύπος Αναφοράς ΝΟχ. (Νομοθετημένο Όριο 200 pg/m3 Ν02). Δυσμενές Μετεωρολογικό Σενάριο Αναφοράς ταχύτητας ανέμου 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α
ΣΧΗΜΑ 6.3. : Αποτελέσματα Μαθηματικού Μοντέλου Διασποράς SCREEN3 σε ύψος 1.5m από το έδαφος. Ατμοσφαιρικός Ρύπος Αναφοράς CO. (Νομοθετημένο Όριο 10 mg/m3). Δυσμενές Μετεωρολογικό Σενάριο Αναφοράς ταχύτητας ανέμου 2 m/s και κατάσταση ατμόσφαιρας Α.
Η άμεση σύγκριση των συγκεντρώσεων ΝΟχ με τα προτεινόμενα όρια δεν είναι δυνατή, καθώς τα όρια αναφέρονται στο Ν02. Επειδή όμως τα ΝΟχ είναι από τους πλέον σημαντικούς ρύπους και παρουσιάζουν πολύ ισχυρή συσχέτιση μέσω του φωτοχημικού κύκλου με το 03, υιοθετείται η συντηρητική υπόθεση ότι το 40% της συγκέντρωσης των ΝΟχ μπορεί να αποδοθεί στο Ν02.
Συνδυάζοντας τις τιμές των ανωτέρω σχημάτων με τα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας συμπεραίνεται νια τα νέα προτεινόυενα έρνα :
> Παρ' όλη την παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων ρύπων, δεν αναμένεται υπέρβαση των επιτρεπόμενων ορίων όσον αφορά τις μέσες και μέγιστες ωριαίες συγκεντρώσεις για τους ρύπους CO & Ν02,
> Οσον αφορά τα S02 και ΤΡΜ είναι προφανές ότι η ηλεκτροπαραγωγή δεν αναμένεται να επιβαρύνει καθόλου το ατμοσφαιρικό περιβάλλον με τους ρύπους αυτούς.
Οι μέγιστες τιμές των συγκεντρώσεων των ρύπων απο την ηλεκτροπαραγωγή όταν πνέει νότιος άνεμος αναμένονται σε σχετικά μεγάλη απόσταση (1400m περίπου) βορείως της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. όπως προκύπτει απο τα παραπάνω σχήματα. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της αρχικής ΜΠΕ ότι «Οι μέγιστες τιμές για ΝΟχ και S02, όταν πνέει νότιος άνεμος, παρατηρούνται πλησίον του θαλάσσιου χώρου της ΝΑΒΙΠΕ λόγω της συνεισφοράς των σκαφών. Σε μεγαλύτερες αποστάσεις από τον θαλάσσιο χώρο, η συνεισφορά του λιμένα (δραστηριότητες σκαφών) σε ρυπαντικό φορτίο εξασθενεί και οι τιμές εμφανίζονται αρκετά χαμηλότερες. Για τους ρύπους CO, VOC, ΤΡΜ, οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις εμφανίζονται πλησίον του οδικού δικτύου λόγω της συνεισφοράς των οχημάτων.» συμπεραίνουμε ότι τα μέγιστα ΔΕΝ ταυτίζονται και για το λόγο αυτό δεν αναμένεται υπέρβαση των ορίων και απο το σύνολο των δραστηριοτήτων της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. (υπέρθεση συγκεντρώσεων που προκύπτουν απο κάθε ανεξάρτητη δραστηριότητα)
6.1.3 Νερά
6.1.3.1 Επιπτώσεις κατά την φάση κατασκευής
Λόγω της φύσης των έργων που θα απαιτηθούν κατά την κατασκευή, δεν αναμένονται επιπτώσεις στα νερά.
6.1.3.2 Επιπτώσεις κατά την φάση λειτουργίας Υπόγεια ύδατα
Για τις ανάγκες της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. σε νερό έχει ήδη κατασκευαστεί υδραγωγείο που εξυπηρετεί και τις ανάγκες του Δήμου Αστακού (γεωτρήσεις Αγίου Δημητρίου,- Λεσινίου). Οι απαιτούμενες ποσότητες νερού για τη λειτουργία της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. δεν μπορούν να προσδιοριστούν με ακρίβεια λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει ως προς το είδος των βιομηχανιών που θα εγκατασταθούν σε αυτή. Σαν ικανοποιητική προσέγγιση, στην πλήρη λειτουργία της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ., θεωρείται η εξυπηρέτηση 18.000 ισοδύναμων ατόμων και η συνεπαγόμενη κατανάλωση 4.000 m3 νερού ημερησίως. Οι νέες προτεινόμενες δραστηριότητες δεν αναμένεται να μεταβάλουν την ανωτέρω προσέγγιση.
Απευθείας διάθεση αποβλήτων ή ομβρίων υδάτων στο έδαφος (η οποία θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των υπογείων υδάτων) δεν προβλέπεται. Στην κεντρική ΕΕΛ της ΝΑΒΙΠΕ, θα επεξεργάζονται όλα τα υγρά απόβλητα που προκύπτουν τόσο από τους χρήστες και υπαλλήλους της ΝΑΒΙΠΕ όσο και από τις βιομηχανικές μονάδες. Όσον αφορά στα όμβρια ύδατα, προβλέπεται κατάλληλη διάταξη στο αποχετευτικό δίκτυο ομβρίων, ώστε να επιτευχθεί η προστασία της περιοχής από τις εκπλύσεις ομβρίων που μεταφέρουν τη ρύπανση (καύσιμα, ορυκτέλαια και άλλα πετρελαιοειδή) από χερσαίες πηγές (όπως είναι οι χώροι των βιομηχανικών μονάδων και οι διαρροές από μηχανήματα και οχήματα). Οι διαρροές LPG και LNG εξατμίζονται αμέσως και δεν έχουν καμία επίδραση τόσο στα επιφανειακά όσο και στα υπόγεια ύδατα.
Θαλάσσιο οικοσύστημα
Οι χημικές αντιδράσεις που παίζουν ρόλο στον κύκλο της ζωής ενός υδάτινου οικοσυστήματος είναι πολύ ευαίσθητες στις διαφοροποιήσεις της θερμοκρασίας των νερών. Ο ρυθμός μιας χημικής αντίδρασης διπλασιάζεται για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας των νερών κατά 10 βαθμούς Κελσίου.
Υπάρχει μηχανισμός των οργανισμών, μόνο των ομοιόθερμων ζώων {όπως θηλαστικά και πουλιά), που τους δίνει την ικανότητα να σταθεροποιούν την θερμοκρασία του σώματος τους, σε θερμοκρασιακές μεταβολές του περιβάλλοντος τους. Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος (ομοιόθερμος οργανισμός) δεν εξαρτάται από την θερμοκρασία του περιβάλλοντος, σε αντίθεση με τους ετερόθερμους οργανισμούς που ζουν στο νερό (όπως τα ψάρια). Με την αύξηση της θερμοκρασίας των νερών, επιταχύνεται και ο μεταβολισμός των οργανισμών αυτών (ετερόθερμων), με αποτέλεσμα και την αύξηση των απαιτούμενων ποσοτήτων οξυγόνου, καθώς και τα προβλήματα που δημιουργούνται στον κύκλο του οξυγόνου στο υδάτινο περιβάλλον τους.
Πολλές φορές όμως, η αύξηση αυτή της θερμοκρασίας έχει θετικά αποτελέσματα σε κάποιους πληθυσμούς ψαριών, που προσελκύονται από ένα θερμότερο θαλάσσιο περιβάλλον. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες δεν είναι πάντα δυσμενείς. Σε γενικές γραμμές, οι πιο ευαίσθητοι οργανισμοί στις θερμοκρασιακές αλλαγές είναι οι εσωτερικοί υδρόβιοι οργανισμοί. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες συχνά αποδεικνύονται περισσότερο φιλόξενες για παθογόνους οργανισμούς, αυτή είναι και η αιτία (ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών λόγω θερμικής ρύπανσης) που πολλές φορές δεν μπορούν να ζήσουν τα ψάρια.
Ο μεταβολισμός όλων των οργανισμών απαντά ακολουθώντας ένα γενικό νόμο, του διπλασιασμού του ρυθμού για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τον νόμο Q10. Αυτό έχει εκτιμηθεί στις περισσότερες μελέτες φωτοσύνθεσης φυτοπλαγκτού και αναπνοής, εάν άλλοι παράγοντες είναι οριοθετημένοι.
Σε χαμηλές απορροφήσεις (φωτός που απορροφάται κατά την φωτοσύνθεση, η φωτοσύνθεση αναπτύσσεται σε συνάρτηση με το φως, αλλά φθάνει κάποιο μέγιστο που εξαρτάται από την θερμοκρασία, όσο η θερμοκρασία αυξάνει, αυτό το μέγιστο αυξάνει σύμφωνα με τον νόμο Q10.
Συνοπτικά, οι επιπτώσεις της θερμοκρασίας και του φωτός στην παραγωγή, μπορούν να έχουν δύο κύρια αποτελέσματα:
> Ένα βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα, της αύξησης της θερμοκρασίας στο θαλάσσιο οικοσύστημα, μπορεί να είναι η κάποια ελάττωση των υπαρχόντων ειδών με πιθανή μείωση στην παραγωγικότητα, με την προϋπόθεση ότι το αυθεντικό θερμοκρασιακό ελάχιστο και η νέα θερμοκρασία έχουν μεγάλη διαφορά.
> Μία μακροπρόθεσμη αύξηση ειδών σε ένα θαλάσσιο οικοσύστημα και αύξηση της παραγωγικότητας με τη νέα θερμοκρασία, γιατί ο ρυθμός απορροφούμενου φωτός αυξάνει με την αύξηση της θερμοκρασίας κατά μήκος της ζώνης επιρροής για όλα τα είδη.
Έχοντας όλα αυτά υπόψη, θα πρέπει κατά το σχεδιασμό των προτεινόμενων έργων να επιτευχθεί η ελάχιστη κατά το δυνατόν επιβάρυνση του θαλασσίου περιβάλλοντος απο απορρίψεις θερμικών / ψυκτικών φορτίων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την «ενεργειακή ολοκλήρωση» των εγκαταστάσεων με συνδυασμό των θερμικών και ψυκτικών φορτίων, καθώς και με τη χρήση της προς απόρριψη θερμότητας του θερμοδυναμικού κύκλου για την κάλυψη των αναγκών των υπολοίπων βιομηχανιών της ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται τα πλαίσια που" θέτει η κείμενη νομοθεσία και η υπ' αριθμ. ΔΥ 5068/3.7.1989 απόφαση του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας περί καθορισμού αποδέκτη και όρων διάθεσης των υγρών αποβλήτων της ΝΑΒΙΠΕ. (Παρατίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I).
Υγρά απόβλητα εγκαταστάσεων και πλοίων
Τα πετρελαιοειδή κατάλοιπα των σκαφών θα συλλέγονται από μια ειδική φορτηγίδα και από εκεί θα μεταφέρονται σε ειδικούς χώρους-εγκαταστάσεις επεξεργασίας παρόμοιων αποβλήτων.
Κατά τη λειτουργία των μηχανών εσωτερικής καύσης, που χρησιμοποιούν ορυκτέλαια με καύσιμο για την λίπανση τους, ένα μικρό μέρος των λιπαντικών διαρρέει αναπόφευκτα. Άλλη πηγή ρύπανσης είναι τα άκαυστα καύσιμα που διαφεύγουν από τον κύλινδρο και εξέρχονται από τη βυθισμένη εξάτμιση στον υδάτινο αποδέκτη. Τέλος καύσιμο μπορεί να διαρρεύσει στη λιμενολεκάνη κατά τη διάρκεια του ανεφοδιασμού των σκαφών.
Οι ρύποι που αναμένονται από τη λειτουργία των μηχανών περιλαμβάνουν απαέρια καύσης, οξείδια του άνθρακα, υδρογονάνθρακες και ενώσεις μολύβδου στο άκαυστο μίγμα καυσίμων. Μέρος των υδρογονανθράκων αιωρείται στο νερό και μέρος τους εξατμίζεται στην επιφάνεια. Τα οξείδια του άνθρακα εκλύονται στην ατμόσφαιρα με μικρό μέρος τους να παραμένει διαλυμένο στο νερό. Τέλος, όλος ο εκλυόμενος μόλυβδος θα καταλήξει στα ιζήματα του πυθμένα της μαρίνας. Οι υδρογονάνθρακες πετρελαίου εισέρχονται στη τροφική αλυσίδα και συσσωρεύονται στους λιπαρούς ιστούς πολλών θαλάσσιων οργανισμών. Επίσης, καταλήγουν στα ιζήματα, όπου επηρεάζουν τους βενθικούς οργανισμούς. Η τοξικότητα του πετρελαίου στα θαλάσσια οικοσυστήματα εξαρτάται από τη σύσταση του, τη συγκέντρωση πρόσληψης και το είδος του οργανισμού. Μερικοί υδρογονάνθρακες μεταβολίζονται σε ενδιάμεσα προϊόντα, που είναι ιδιαίτερα τοξικά, καρκινογόνα ή μεταλλαξογόνα. Οι συγκεντρώσεις των προαναφερθέντων ρύπων κυμαίνονται ανάλογα με το μέγεθος του πλοίου, την ηλικία του, τον τύπο και τον τρόπο λειτουργίας του.
Μια επιπλέον πηγή υγρών αποβλήτων είναι το ξαλμύρισμα των καταστρωμάτων των πλοίων με γλυκό νερό. Τα νερά αυτά δεν περιέχουν ρύπους και δεν αναμένονται επιπτώσεις από αυτά στο θαλάσσιο περιβάλλον του λιμενίσκου.
Επισημαίνεται ότι για τα λύματα που παράγονται πάνω στα σκάφη υπάρχει το Παράρτημα IV «Κανονισμοί δια την αποφυγή ρυπάνσεως της θαλάσσης εκ των λυμάτων των πλοίων» της διεθνούς Σύμβασης MARPOL «Περί προλήψεως της ρυπάνσεως της θαλάσσης από πλοία» της 2-11-1973 (Ν. 1269/21-7-1982 κύρωση της Δ.Σ). Η ελληνική νομοθεσία απαγορεύει τη διάθεση των λυμάτων αυτών μέσα στο Λιμένα. Ο Ν.743/13-10-1977 «περί προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και ρυθμίσεων συναφών θεμάτων» στο άρθρο 3 παραγρ. 1α αναφέρει ότι: «απαγορεύεται η εις του λιμένας, τας ακτάς και τα χωρικά ύδατα απόρριψης πάσης φύσεως αποβλήτων λυμάτων και απορριμμάτων εκ των οποίων δύναται να προκύψει ρύπανσις της θάλασσας». Η διαχείριση των λυμάτων των πλοίων θα πραγματοποιείται αποκλειστικά στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας που τα ίδια διαθέτουν.
Τα λύματα που θα προκύπτουν από τους χρήστες και υπαλλήλους της ΝΑΒΙΠΕ, και από τις βιομηχανικές μονάδες (μετά την προεπεξεργασία τους), θα είναι αστικού τύπου. Στον πίνακα 6.19 δίνονται τυπικές τιμές επιβάρυνσης των λυμάτων αυτών προ και μετά την κατεργασία τους σύμφωνα με τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.19 : Χαρακτηριστικά λυμάτων προ και μετά την κατεργασία τους.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, έχει κατασκευασθεί η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων & αποβλήτων σύμωνα με την υπ' αριθμ. 147019/15.9.2005 της ΕΥΠΕ του ΥΠΕΧΩΔΕ Περιβαλλοντική Αδειοδότηση για το έργο «Εγκατάσταση εξεργασίας και διάθεσης λυμάτων Ναυτιλιακής Βιομηχανικής Περιοχής (ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ.) Πλατυγιαλίου Αστακού Ν. Αιτωλοακαρνανίας.».
Τα επεξεργασμένα απόβλητα καταλήγουν μέσω υποθαλάσσιου αγωγού στη θάλασσα σύμφωνα με την υπ' αριθμ. ΔΥ 5068/3.7.1989 απόφαση του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας περί καθορισμού αποδέκτη και όρων διάθεσης των υγρών αποβλήτων της ΝΑΒΙΠΕ. (Παρατίθεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
Για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, σύμωνα με την προσωρινή άδεια διάθεσης από την αρμόδια Διεύθυνση Υγιεινής της ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας με τα υπ'αριθμ. 6871/16-12-04 και 1163/14-02-05 έγγραφα της, είναι η θέση νοτιοδυτικά της χερσονήσου «Στενή Γωνιά», σε κάθετη απόσταση από την ακτή - 230 m και σε βάθος περίπου 23-80 m.
Οι αγωγοί μεταφοράς και διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων καθώς και τα συνοδά αυτών έργα (φρεάτιο φόρτκτης, φρεάτιο κατάληξης) ολοκληρώθηκαν.
Στην ανωτέρω περίπτωση η διάχυση των ρύπων γίνεται υποεπιφανειακώς και επιτυγχάνεται κατακόρυφη ανάμιξη λόγω και του υποθαλάσσιου ρεύματος της περιοχής. Ο ρυθμός ανάμιξης είναι σχετικά μικρός, το πάχος παραμένει σχετικά λεπτό και η "στοιβάδα" των επεξεργασμένων λυμάτων ανεβαίνει σταδιακά προς την επιφάνεια της θάλασσας. Το πλούμιο (plume) μεταφέρεται πέραν της περιοχής αρχικής μείξης με τα ρεύματα του περιβάλλοντος νερού με αποτέλεσμα μια πρόσθετη αραίωση με τυρβώδη διάχυση, στις περιοχές μετάβασης και πέραν του πεδίου εκφόρτισης.
Απορροές ομβρίων
Όπως έχει ήδη αναφερθεί η ΝΑ.ΒΙ.ΠΕ. διαθέτει δίκτυο συλλογής ομβρίων το οποίο καταλήγει μεταξύ των προβλητών IV και V. Θα πρέπει να προβλεφθεί κατάλληλη διάταξη στο δίκτυο αυτό, ώστε να επιτευχθεί η προστασία της θαλάσσιας περιοχής από τις εκπλύσεις ομβρίων που μεταφέρουν τη ρύπανση (καύσιμα, ορυκτέλαια και άλλα πετρελαιοειδή) από χερσαίες πηγές (όπως είναι οι χώροι των βιομηχανικών μονάδων και οι διαρροές από μηχανήματα και οχήματα)
Πετρελαιοειδή
Πετρελαιοκηλίδες μπορεί να παρουσιαστούν εξαιτίας ναυτικών ατυχημάτων. Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται οι πηγές εισόδου των υδρογονανθράκων πετρελαίου στη θάλασσα, με τα αντίστοιχα ετήσια ποσοστά που συνεισφέρουν :
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.20. : Πηγές εισόδου των υδρογονανθράκων πετρελαίου στη θάλασσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου